පසුගිය ලිපිපෙළකින් දුරේක්ෂවල එදා ඉතිහාසය හා ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වී අභ්‍යාවකාශ දුරේක්ෂ දක්වා ආ ගමන්මඟ පිළිබඳව සාකච්ඡා කලෙමු.එමඟින් දුරේක්ෂ ප්‍රාථමික අවධියේ සිට එය වර්ධනය වූ ආකාරයත් පුරෝගාමී වූ පුද්ගලයින් යනාදිය පිළිබඳවත් අවබොධයක් ලැබෙන්නට ඇතැයි සිතමි.මෙම ලිපියේ සිට දුරේක්ෂවල යාන්ත්‍රනය හා ඒහා සබැඳි තාක්ෂණය පිළිබඳත් දුරෙක්ෂ වල වර්ගීකරණය පිළිබඳව විමසා බලමු.
දුරේක්ෂක් යනු………..
දුරේක්ෂයක් යනු කෙටියෙන්ම හැදින්වූවහොත් දුර ඇති දේ ලංකර නිරීක්ෂණය කළ හැක. නමුත් එම නිර්වචනය එතරම් සාධාරන යැයි කීව නොහැක. ඒ කෙසේද යත් දුරේක්ෂයක් තුලින් ඊට වඩා වැදගත් තොරතුරු ලබා ගත හැකි බැවිනි.ඒ අනුව දුරේක්ෂක් යනු විද්‍යුත් චුම්භක තරංග ඔත්සේ වස්තුවක විවිධ වූ තොරතුරු ග්‍රහණය කරගන්නා මෙවලමක් ලෙස හැදින්වීමට වඩා සාධාරණ වේ.(ඇතැම් විට පොළව යට ස්ථාපණය කර ඇති නියුට්‍රිනෝ අනාවරකද දුරේක්ෂ ලෙස හඳුන්වයි.ඊට හේතු වන්නේ ඒවාද සූර්යයාගේ සිට පෘථිවියට පැමිනෙන නියුට්‍රිනෝ අංශු අනාවරනය කිරීමට නිර්මානය කර ඇති නිසාය ).
විද්‍යුත් චුම්භක වර්ණාවලිය (Electromagnetic Spectrum)
භූගත නියුට්‍රිනෝ අනාවරක (Neutrino Detectors)
දුරේක්ෂ වර්ගීකරණය……
17 වන ශතවර්ෂයේ මුල් කාලයේ සිට වර්ථක දුරේක්ෂ මඟින් ඇරඹි පසුව පරාවර්ථක දුරේක්ෂද, රේඩියෝ දුරේෂද ආදී ලෙස විවිධ ව්‍යුහයන් ( කාච සැකැස්ම, දර්පණ සැකැස්ම ලෙස ) යටතේ දුරේක්ෂයන් නිර්මාණය කෙරිණි.මෙසේ විවිධාංගීකරණය යටතේ දුරේක්ෂ නිර්මාණය වීමත් සමඟ ඒ පිළිබඳ කතා බහ කිරීමේදී අධ්‍යනය කිරීමේ පහසුව උදෙසා දුරේක්ෂ වර්ගීකරණය ලොවට බිහිවිය.
දුරේක්ෂ පිළිබඳ සමස්ත වර්ගීකරණය ඉදිරිපත් කිරීමට ප්‍රථම යමක් සඳහන් කලයුතුය. එනම් ලෝකයේ දැන්ට විවිධාකාරයේ වූ දුරේක්ෂ වර්ගීකරණයන් ඇති බවය.දුරේක්ෂ පිහිටි ස්ථාන අනුව ඒවා යමක් විශේෂයෙන් නිරීක්ෂණය කිරීමට නිර්මාණය කර ඇතිද යන්න ආදී පදනම් කරගෙන දුරේක්ෂ වර්ගීකරනයක් පවතී.උදාහරණ :
- පිහිටි ස්ථානය අනුව වර්ගීකරණය
අභ්‍යාවකාශ දුරෙක්ෂ / භූ දුරේක්ෂ / අහස මුදුනට යොමු වූ දුරේක්ෂ
- විශේෂයෙන් යමක් නිරීක්ෂනය කිරීම සඳහා
සූර්ය්‍ය දුරේක්ෂ / ග්‍රහලෝක නිරීක්ෂනය කරන දුරෙක්ෂ
මෙසේ වර්ගීකරණය කර ඇතත් මේවා සුළු වර්ගීකරණයන් වේ. නමුත් දුරේක්ෂ ගැන අධ්‍යනය කරන විට ප්‍රධාන වර්ගීකරණයට අමතරව මෙම සුළු වර්ගීකරණය පිළිබඳව අවබෝධ කරගෙන තිබීම වඩා පහසුවේ.
හබල් අභ්‍යාවකාශ දුරේක්ෂය
ඇටකමා කාන්තාරයේ පිහිටි Very Large Telescope (VLT)
Arecibo රේඩියෝ නිරීක්ෂණාගරය
ස්වීඩනයේ පිහිටා ඇති Swedish 1-m සූර්යය නිරීක්ෂණාගාරය
ග්‍රහලෝක නිරීක්ෂණය කරණ ස්පිට්සර් (Spitzer) අභ්‍යාවකාශ දුරේක්ෂය
ප්‍රධාන වර්ගීකරණය
මෙහිදී ප්‍රධාන වශයෙන් දුරේක්ෂවල ව්‍යුහයන් කිරන සටහන් යොදා ගන්නා ප්‍රකාශ කොටස් (කාච, දර්පණ ) හා නිරීක්ෂණය කරනු ලබන්නේ කුමන තරංග විශේෂයද යන්න පදනම් කරගෙන මෙම වර්ගීකරණය ඉදිරිපත් කර ඇත.
දුරේක්ෂ වර්ගීකරණය (විශාල කර බැලීමට රූප සටහන මත ක්ලික් කරන්න )
මෙම එක් එක් දුරේක්ෂ වර්ග හා ඒවායේ භාවිත පිළිබඳවද තවත් දුරේක්ෂ පිළිබඳ තොරතුරු පසු ලිපිවලින් බලාපොරොත්තු වන්න.