EPS #18 Remote Telescope Observing – දුරස්ථව දුරේක්ෂ මගින් අහස නිරීක්ෂණය කිරීම

දුරේක්ෂ මගින් අහස නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා සාමාන්‍ය ක්‍රමය නම් එම දුරේක්ෂය සහිත ස්ථානයට ගොස් නිරීක්ෂණ සිදු කිරීමයි. නමුත් ගැටළුවන්නේ ‍එම දුරේක්ෂ පිහිටා තිබෙන්නේ ඈත කඳු මුදුන්වල වීම නිසා විද්‍යඥයින්ට එම ස්ථානයට නිතර යාමට අපහසු වීමයි. දුරස්ථව එම දුරේක්ෂ පාලනය කල හැකි ක්‍රමයක් වේ නම් විද්‍යාඥයින්ට වඩාත් ඉක්මනින් සහ පහසුවෙන් නිරීක්ෂණ සිදු කල හැකිය. මෙවර පොඩ්කාස්ට් වැඩසටහන වෙන්වන්නේ දුරස්ථව දුරේක්ෂ මගින් අහස නිරීක්ෂණය කිරීම පිළිබඳව යි.

ඔබ සතුව තාරකාවිද්‍යාව හෝ ඒ ආශ්‍රිත ගැටලු වෙතොත් admin@skylk.com යන ඊ මේල් ලිපිනය ඔස්සේ අප වෙත එවන්න.

සවන් දෙන්න high quality (slow stream){audio}pod/EPS_18_Remote_Telescope_Observing_HI.mp3{/audio}

සවන් දෙන්න low quality (fast stream){audio}pod/EPS_18_Remote_Telescope_Observing_LOW.mp3{/audio}

[+]Download high quality [+]Download low quality

More Info වැඩිදුර විස්තර:

දුරස්ථව දුරේක්ෂ මගින් අහස නිරීක්ෂණය කිරීම (Remote Telescope Observing) සපයන වෙබ් අඩවි කිහිපයක්.

http://www.telescope.org
http://www.slooh.com
http://virtualtelescope.bellatrixobservatory.org
http://www.global-rent-a-scope.com

Read More

EPS #19 Stories Behind Findings – සොයාගැනීම් සහ ඒ සඳහා පසුබිම් වූ කතා

මෙවර skyLk පොඩ්කාස්ට් වැඩසටහන වෙන්වන්නේ තාරකාවිද්‍යා ඉතිහාසයේ වැදගත් වන සිද්ධි කිහිපයක් හා බැඳුනු කතා කිහිපයකට ය. එරතොස්තනීස් පෘථිවියේ පරිධිය මනින ලද ආකාරයත්, සෙනසුරුගේ වළලු පිළිබඳ කතාව සහ හබල් විසින් මණ්දාකිණි සොයාගත් ආකාරය පිළිබඳව skyLk පොඩ්කාස්ට් කණ්ඩායම ඔබ හා කරුණු බෙදාගනී.

ඔබ සතුව තාරකාවිද්‍යාව හෝ ඒ ආශ්‍රිත ගැටලු වෙතොත් admin@skylk.com යන ඊ මේල් ලිපිනය ඔස්සේ අප වෙත එවන්න.

සවන් දෙන්න high quality (slow stream){audio}pod/EPS_19_Stories_Behind_Findings_HI.mp3{/audio}

සවන් දෙන්න low quality (fast stream){audio}pod/EPS_19_Stories_Behind_Findings_LOW.mp3{/audio}

[+]Download high quality [+]Download low quality

More Info වැඩිදුර විස්තර:

  • “ෆ්පැට් අර්ත්” සංගමයේ වෙබ් අඩවිය http://theflatearthsociety.org/cms
  • එරතොස්තනීස් පෘථිවියේ පරිධිය ගණනය කළ ආකාරය පිළිබඳව SkyLk විශේෂ ලිපිය http://bit.ly/9ovqM4
  • එඩ්වින් හබල් වෙනුවෙන් වන වෙබ් අඩවිය http://www.edwinhubble.com
  • ගැලිලියෝ සෙනසුරුගේ වළලු නිරීක්ෂණය කළ ආකාරය සහ එඩිවින් හබල් මණ්දාකිණි වර්ග කළ ආකාරය පිළිබඳව තවත් විස්තර සඳහා “අහසට යොමු වූ නෙත්” වාර්තා වැඩසටහන නරඹන්න.
Read More

EPS #6 – Ground Based Telescopes

වසර 400කට පෙරගැලිලියෝ ඔහුගේ දුරේක්ෂයෙන් විශ්වය නිරීක්ෂණය කලේය. එතැන්පටන් දුරේක්ෂය විවිධ වෙනස්කම් වලට භාජනය විය. මෙවර pod cast තුලින් දුරේක්ෂයේ පරිණාමය පිළිබදව අපි කරුණු කිහිපයක් සාකච්ඡා කරමු.

400 years ago Galileo pointed his home made telescope towards the sky and observed the wonders of the universe.. since then the telescope evolved from a hand held equipment with a simple lens to massive structures with optics big enough to fill a sports stadium. In this pod cast we will be presenting some facts about the evolution of telescopes and specially about ground based telescopes.

 

සවන් දෙන්න {audio}pod/EPS_6_Ground_Based_Telescopes.mp3{/audio}

[+]Download

If you’ve got a questions for the skylk pod Cast team, please email it in to admin@skylk.com

Read More

සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණය කිරීමේ ක්‍රම

රාත්‍රී අහසේ ඇති තාරකා, ග්‍රහ වස්තූන්, චන්ද්‍රයා ආදිය නිරීක්ශණය කරන්නාක් මෙන් ඉතා පහසුවෙන් සූර්යයා පියවි ඇසින් නිරීක්ශණය කල නොහැකි බව ඔබ ඉතා හොදින් අත් දැක ඇති කරුණකි.

සූර්යයා අපට අහසේ දැක ගත හැකි අන් සියලු වස්තු අභිබවා ඉතා විශාල දීප්තියකින් යුතුව දිස් විම මෙයට හේතුවයි. නමුත් කෙසේ හෝ ඉතා අපහසුවෙන් උවද සූර්යයා දෙස මද වේලාවක් හෝ පියවි ඇසින් බැලීමට උත්සහ කිරීම ඔබව සදහටම අන්ධ භාවයට පත් කිරීමට හේතු විය හැකිය. මේ නිසා සූර්යයා නිරීක්ශණයේදී විශේෂයෙන්ම සූර්යග්‍රහණ හා සංක්‍රාන්ති (බුද සහ සිකුරු සංක්‍රාන්ති ) නිරීක්ශණයේදී ඒ සදහා අනිවාර්යයෙන්ම විශේෂ ආරක්ෂිත ක්‍රම භාවිතා කල යුතුය.

ග්‍රහණ කන්නාඩි(Eclipse Glasses ) භාවිතය

ග්‍රහණ කන්නාඩි යනුවෙන් විශේෂ ඇස් කන්නාඩි විශේෂයක් පවතී. මේවා බොහෝ දුරට අව් කන්නාඩි වලට සමාන වන අතර ඒ සදහා භාවිතා කර ඇති මාධ්‍යය අනුව අව් කන්නාඩි වලට වඩා වෙනස් වේ. බොහෝ විට කාඩ්බෝඩ් භාවිතයෙන් නිර්මාණය වන මේ විශේෂ ඇස් කන්නාඩි සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණය සදහාම විශේෂයෙන් සකස් කරන ලද ඒවා වේ. තවද සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණයේදී සාමාන්‍යය මහජනයා සදහා වඩාත් ආරක්ෂිත ක්‍රමය ලෙස විද්‍යාඥයින් නිර්දේශ කරන්නේ ග්‍රහණ කන්නාඩි භාවිතයෙන් නිරීක්ශණය කිරීමයි. ග්‍රහණ කන්නාඩි වර්ග දෙකක් පවතී. මෙහි එක් වර්ගයකදී සූර්යයා දිස් වන වර්ණය කහ-තැඹිලි වර්ණයකින් වන අතර අනෙක් වර්ගයේදී සූර්යයා නිල් පැහැයට හුරු වර්ණයකින් දිස් වේ. මෙලෙස සූර්යයා දිස් වන වර්ණය අනුව ග්‍රහණ කන්නාඩි වර්ග දෙකක් පැවතියත් මේ වර්ග දෙකම සූර්යයා නිරීක්ශණයේදී එක ලෙසම භාවිතා කල හැකිය.

ග්‍රහණ කන්නාඩි වෙනුවට අව් කන්නාඩි භාවිතයෙන් සූර්යයා නිරීක්ශණය කිරීම එතරම් නුවණට හුරු ක්‍රියාවක් නොවන්නේ, අව් කන්නාඩි සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහා සාදා ඇති උපකරණයක් නොවන හෙයිනි. තවද ග්‍රහණ කන්නාඩි සදහා භාවිතා වන මාධ්‍යය අව් කන්නාඩි සදහා භාවිතා වන මාධ්‍යයට වඩා ඉතා තද අදුරු භවකින් යුක්ත වන බවද සදහන් කල යුතුය.

සූර්යය චායාව ප්‍රක්ශේපණයෙන් නිරීක්ශණය

මෙහිදී සූර්යය චායාව කඩදාසියක් හෝ තිරයක්  මතට ලබාගෙන එම චායාව නිරීකශණයෙන්, සූර්යග්‍රහණ ආදිය නිරීක්ශණය කිරීම සිදු වේ. සූර්යය චායාව තිරයක් මතට ගැනීමේ පහසුම ක්‍රමය වන්නේ Pinhole projection ලෙස හැදින්වෙන ක්‍රමයයි. මෙහිදී ඝණකම් කඩදාසි (කාඩ්බෝඩ්) දෙකක් ගෙන ඉන් එක් කඩදාසියක මැදට වන්නට ඉතා කුඩා සිදුරක් සාදා ගනියි. මේ සදහා අල්පෙනෙති තුඩක් හෝ සියුම් පැන්සල් තුඩක් භාවිතා කල හැකිය. සාදා ගනු ලබන සිදුර ඉතා කුඩා වෟතාකාර එකක් ලෙස සකස් කර ගැනීමටද වග බලා ගත යුතුය. මෙලෙස සාදා ගත් කඩදාසිය සූර්යයා දෙසට එල්ල කර, අනෙක ඊට පහලින් එක එල්ලේ තබා ගෙන එය මතට සූර්යය චායාව වැටීමට සලස්වයි. එලෙස ලබා ගන්නා සූර්යය චායාව භාවිතයෙන් සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණය කිරීම සිදු වේ. ඕනෑම කෙනෙකුට ඉතා සරලව සිදු කල හැකි ක්‍රමයක් ලෙසට මෙය දැක්විය හැකිය.

සූර්යය චායාව තිරයක් මතට ගැනීමේ තවත් ක්‍රමයක් ලෙස දැක්විය හැක්කේ දුරේක්ශයක් භාවිතයෙන්, එහි උපනෙත මගින් ගොඩනැගෙන ප්‍රතිභිම්බය තිරයක් මතට ගැනීමයි. මෙහිදී දුරේක්ශයේ උපනෙතට පහලින් ඉහත සදහන් කලාක් මෙන් කඩදාසියක් තබා ඒ මතට සූර්යය චායාව වැටීමට සලස්වයි. මෙම ක්‍රමය විශේෂයෙන්ම සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණයේදී පමණක් නොව පොදුවේ සූර්යයා නිරීක්ශණයේදී (බොහෝ විට සූර්යය ලප නිරීක්ශණයේදී ) භාවිතා වන ඉතා ආරක්ෂිත ක්‍රමයකි. මේ සදහා සියලුම වර්ගයේ දුරේක්ශ භාවිතා කල නොහැකි බවද සදහන් කල යුතුය. මේ සදහා භාවිතා කල හැක්කේ දෙනෙති (Binoculars ) හා වර්තක (Refractor ) ආකාරයේ දුරේක්ශ පමණි. සමහර වර්තක දුරේක්ශ සූර්යය චායාව ප්‍රක්ශේපණය සදහා භාවිතා වන උපකරණ කට්ටලයක්ද සමග පැමිණෙයි. සූරයයා ප්‍රක්ශේපණයේ සාමාන්‍යය සම්මතය වන්නේ සූර්යය මුහුණත තිරය මත අගල් 8ක විශ්කම්භයක් අති වන පරිදි ප්‍රක්ශේපණය කිරීමයි. මේ සදහා බොහෝ විට අඩු විශාලනයක් සහිත උපනෙත් කාච පද්ධති භාවිතා වේ. මෙහිදී කිසිම අයුරකින් සූර්යයා දෙස බැලීමක් සිදු නොවන බැවින් සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහා පවතින ඉතා හොද ආරක්ෂාකාරී ක්‍රමයක් ලෙස මෙම ප්‍රක්ශේපණ ක්‍රමය දැක්විය හැකිය. ප්‍රක්ශේපණ ක්‍රමයේ පවතින එකම අවාසිය ලෙස දැක්විය හැක්කේ, බොහෝ වේලා හිරු එලියේ තැබීම නිසා එය ඉහල උෂ්ණත්වයකට රත් වීමයි. මෙම තත්වය සමහර උපනෙත් කාච වල දෝෂ ඇති වීමට බලපායි. මේ නිසා බොහෝ වේලාවට ප්‍රක්ශේපණ ක්‍රමයේදී ගුණාත්මක බවින් අඩු, මිලෙන් අඩු උපනෙත් කාච පද්ධති භාවිතා වන අතර දුරේක්ශය එක දිගටම භාවිතා නොකර, නිරීක්ශණය අතර තුරදී කිහිප විටක් එය නවතා තැබීමද උෂ්ණත්වය වැඩි වීමෙන් දුරේක්ශය ආරක්ෂා කර ගැනීමට හේතු වේ.  

සූර්යය පෙරණ භාවිතයෙන් නිරීක්ශණය (Solar filters )

සූර්යය පෙරණ යෙදූ දුරේක්ශයකින් නිරීක්ශණය කරන අයුරු

මෙම ක්‍රමය භාවිතා වන්නේ දුරේක්ශයක් ආධාරයෙන් සූර්යයා නිරීක්ශණයේදීය. මෙහිදී පෙර සදහන් කල ක්‍රමයේදී මෙන් දුරේක්ශ වර්ගය බල නොපාන අතර සූර්යය පෙරණ යෙදූ දුරේක්ශයක් මගින් සාමාන්‍යය ආකාශ වස්තුවක් නිරීක්ශණය කරන්නාක් මෙන් සූරයයා නිරීක්ශණය කල හැකිය. සූර්යය පෙරණ යොදනුයේ සැම විටම දුරේක්ශයක අවනෙත ඉදිරියටය. මීට හේතුව දුරේක්ශය වෙත එන සෑම සූර්යය කිරණයක්ම අවනෙත හරහා යන බැවිනි. සූර්යය පෙරණ වෙනුවට තවත් එවැනි ආකාරයක වෙනත් මාධ්‍යයක් භාවිතා කිරීම එතරම් නුවනට හුරු ක්‍රියාවක් නොවන අතර ඒ සදහා සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහාම වෙන් වූ සූර්යය පෙරණ භාවිතා කිරීමට වග බලා ගත යුතුය. තමන් භාවිතා කරන දුරේශය සදහා සුදුසු සූර්යය පෙරණ වර්ගය එහි නිශ්පාදකයා විසින් සපයනවාද යන්න පලමුව සොයා බැලිය යුතුය. නො එසේනම්  සූර්යය පෙරණ නිෂ්පාදකයෙක් තමන් භාවිතා කරණ දුරේක්ශය සදහා නිර්දේශ කරන සූර්යය පෙරණ වර්ගය ලබා ගැනීම වඩාත් උචිත වේ. සූර්යය පෙරණ භාවිතයේදී ඒවා යම් ආකාරයකින් පලුදු වී හෝ ඒවායේ සිදුරු පවතීද යන්න සොයා බැලීමටද වග බලා ගත යුතුය. සූර්යය පෙරණ ඉතා හොදින් දුරේක්ශයට සවි වී පැවතිය යුතුය. නැතහොත් සුලග වැනි භාහිර බලපෑම් හේතුවෙන් ඒවා ගැලවී යා හැකිය.

පහන් දැලි ආලේපිත වීදුරුවක් තුලින් නිරීක්ශණය.

මෙහිදී ඉතා පැහැදිලිව පෙනෙන වීදුරු කැබැල්ලක් ගෙන එහි එක් පෘශ්ඨයක් මතට පහන් දැලි තට්ටුවක් ආලේප වීමට සලස්වයි. එලෙස සකස් කර ගත් වීදුරුව යොදා ගෙන සූර්යයා නිරීක්ශණය කල හැකිය. මෙම ක්‍රමයේදී සූර්යයා කිසිම අපහසුතාවයකින් තොරව නිරීක්ශණය කිරීමට හැකි වූවත් මෙය ඉතා ආරක්ශාකාරී ක්‍රමයක් ලෙස විද්‍යාඥයින් අනුමත නොකරන බවද සදහන් කල යුතුය. ඊට හේතුව නම් මෙවැනි ආකාරයේ වීදුරු කැබැල්ලක් සාදා ගැනීමේදී හා භාවිතයේදී ඇති වන ප්‍රායෝගික ගැටලු නිසාවෙනි.

පෑස්සුම් කන්නාඩි වලින් නිරීක්ශණය

මේ සදහා ඉතා හොද ආදේශකයක් ලෙසට පෑස්සුම් කන්නාඩි (Welding Glasses ) දැක්විය හැකිය. නමුත් මෙහිදී සූර්යයා නිරීක්ශණය කිරීමට සුදුසු අදුරු බවින් යුත්, විද්‍යාඥයින් අනුමත කරන පරිදි (Shader 14) වර්ගයේ අදුරු බවින් යුත් පෑස්සුම් කන්නාඩි භාවිතා කිරීමට මතක තබා ගත යුතුය. Shader 14 වලට පහල අංක වලින් යුත් කන්නාඩි අදුරු බවින් අඩු වන අතර එවැනි කන්නාඩි සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහා එතරම් සුදුසු නොවේ. පෑස්සුම් කන්නාඩි තුලින් සූර්යයා නිරීක්ශණය, ග්‍රහණ කන්නාඩි තුලින් සූරයයා නිරීක්ශණය තරම්ම ආරක්ෂාකාරී නොවූවත් ග්‍රහණ කන්නාඩියක් සොයා ගත නොහැකි සාමාන්‍යය පුත්ගලයෙකුට ඒ වෙනුවට භාවිතා කල හැකි හොද ආදේශකයක් ලෙසට මෙම ක්‍රමය හදුන්වා දිය හැකිය.

සූරයග්‍රහණ නිරීක්ශණයේදී ඉහත ආකාරයේ විශේෂ ආරක්ෂිත ක්‍රම අනිවාර්යයෙන් භාවිතා කල යුතු වූවත් පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් (Total solar eclipse ) පවතින අවස්තාවකදී පමණක් චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණයෙන්ම සූර්යයා වසා සිටින ඉතා කෙටි මිනිත්තු කිහිපයක කාලය තුල ඒ දෙස පියවි ඇසින් බලා සිටීම ආරක්ෂාකාරී බව කිව යුතුය. සූර්යග්‍රහණයකදී දැක ගත හැකි අපූර්වතම අවස්ථාව මෙය වනවාද නිසැකය. මීට අමතරව සූර්යයා එක එල්ලේ නිරීක්ශණය සදහා X-ray කඩදාසි, Photographic plates, Floppy Diskets වල ඇතුලත කොටස සහ සංයුක්ත තැටි යනාදිය භාවිතා කල හැකි වූවත් මෙවැනි ක්‍රම විද්‍යාඥයින් ආරක්ෂිත ක්‍රම ලෙස නොදක්වන බවද විශේෂයෙන් සදහන් කල යුතුය.

වතුර බේසමක් මතට සූරයය චායාව ලබා ගැනීමෙන්

මෙහිදී තරමක් විශාල බේසමක් ගෙන එය තුලට තරමක් දුරට ජලය පුරවා, ජලය මතට හිරු චායාව වැටීමට සලස්වයි. හිරු චායාව තිරයක් මතට ගැනීමේ ක්‍රමය මෙන් මෙහිදීද එලෙසම ජලය මතට වැටෙන හිරු චායාව මගින් සූර්යග්‍රහණය නිරීක්ශණය කල හැකිය. මෙම ක්‍රමය ආරක්ෂාකාරී වූවත් එය ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නොවන්නේ ජලය නිසලව පැවතීම අනිවාර්යය වීම හා සූර්යයා ඉහල අහසේ පවතින අවස්ථා වලදී පමණක් නිරීක්ශණ සිදු කල හැකි වන නිසා වෙනි. එම නිසා මෙම ක්‍රමය එතරම් ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නොවේ.

 

Read More

තාරකා විද්‍යාවේ අතීත පියසටහන් (2 කොටස)

(තාරකා විද්‍යාවේ අතීත පියසටහන් 1 කොටස හා සම්බන්ධවීමට)

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1610

මෙම වකවානුවේදී ගැලීලියෝ ගැලීලි ඔහු විසින්ම මහත් වෙහෙසක් දරා වර්ධනය කරගත් දුරේක්ෂය උපයෝගීකර ගනිමින් සිදුකල නිරීක්ෂණ වැදගත් ස්ථානයක් ගනී. ගැලීලියෝ ගැලීලිට පෙර ඕලන්ද ජාතික හැන්ස් ලිපර්ෂේ විසින් කාච තාක්ෂණය ප්‍රායෝගිකව භාවිතයට ගෙන දුරේක්ෂ නිර්මාණය කර ඇත.

නමුත් මොවුන් මේ දුරේක්ෂ තාරකා විද්‍යා නිරීක්ෂණ සඳහා එතරම් යොදාගෙන නොමැත.ගැලීලියෝ ගැලීලි තම දුරේක්ෂය උපයෝගී කරගනිමින් මෙතෙක් කිසිවකුත් දැක නොතිබූ විශ්වීය විභූතිය ලෝකයා වෙත දිග හරිනු ලැබීය.ගැලීලියෝ තම දුරේක්ෂය භාවිතයට ගනිමින් මෙතෙක් පියවී ඇසින් දැක නොතිබූ තාරකා රැසක්ම හදුනාගත්හ.තවද එවකට විශ්වාස කල ඈත අහසේ වලාකුලක් මෙන් පෙනෙන තාරකා පොකුරු වාළාකුල් නොව ඒ ආකාරයට පෙනෙන්නේ තාරකා දස දහස් ගණනක එකතුවක් බවත් ඔහු පෙන්වාදී ඇත.ග්‍රහලෝක නිරීක්ෂණය කෙරෙහි දැඩි ඇල්මක් දැක්වු මොහුගේ ප්‍රථම අවධානය යොමුවී ඇත්තේ අපගේ චන්ද්‍රයාටය. ඇරිස්ටෝටේලියානුවන්ගේ පරිශුද්ධ ගෝල සංකල්පයට අනුව සඳයනු සුමුදු මතුපිටක් ඇති ගෝලයක් බවට විශ්වාස කලද ගැලීලියෝ සඳයනු සුමුදු පෘෂ්ඨයක් ඇති ගෝලයක් නොව කඩතොළු ආවාට වලින් පිරි පෘථිවිය බඳුවූ ගෝලයක් බවපෙන්වාදී ඇත.ගැලිලියෝගේ මිළග අවධානය යොමුවී ඇත්තේ බ්‍රහස්පතීග්‍රහයා වෙතයි.ඔහු බ්‍රහස්පතීග්‍රහයාට චන්ද්‍රයින් සතර දෙනෙක් ඇති බව සොයාගත්හ. එපමණක් නොව හිරුට සමීපව ඇති බුධ ග්‍රහයාගේ චලිතය පිළිබඳවද ඔහු විසින් අධ්‍යයනය කර ඇති බව සඳහන්වේ.තවද හිරු ලප හඳුනාගත් මොහු එම හිරු ලප වසරේ එක් එක් කාලයන්හිදී දැකිය හැකිබව නිගමනය කර ඇත.පසු කලෙක ගැලීලියෝ අන්ධ භාවයට පත්වී ඇත්තේ දුරදක්නය මගින් සූර්යා එක එල්ලේ නිරීක්ෂනය කිරීම හේතුකොට ගෙන බව සැලකේ.

 

ගැලිලියෝ ගැලිලි

ගැලීලියෝ සිතියම් ගත කළ සූර්යය ලප

ගැලීලියෝ සිතියම් ගත කළ චන්ද්‍රයා

ගැලීලියෝ දූරේක්ෂය

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1655

සෞරග්‍රහමණ්ඩලයේ අලංකාර ග්‍රහයකු වන සෙනසුරුග්‍රහයාගේ වලලු පද්ධතියක් ඇති බවට මෙම වර්ෂයේදී සොයාගෙන ඇත. ක්‍රිස්ටියන් හයිජන් නම් විද්‍යාඥයා විසින් මෙලෙස සෙනසුරු වලලු පද්ධතිය සොයාගෙන ඇත.තවද සෙනසුරුගේ ප්‍රධාන උපග්‍රහයාවන ටයිටන්ද මොහු විසින් සොයාගත්තකි.මෙය දුරේක්ෂ තාක්ෂණයේ දියුණුව පිළිබඳ සාක්ෂිදරයි.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1663

ප්‍රථම පරාවර්තක දුරේක්ෂය නිර්මාණය වීම ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1663 දී සිදුවිය.ස්කොට් ජාතික විද්‍යාඥ ජේම්ස් ගෙගරි විසින් මෙලෙස පරාවර්තක දුරේක්ෂය නිර්මාණය කර ඇත.විශාල විවරයක් සහිතව උපරිමයෙන් ආලෝකය ග්‍රහණයවන අයුරින් සකස් කර ඇති මෙම දුරේක්ෂය කාච වෙනුවට දර්පණ භාවිතාකර ඇත.ඊට පසු පස් වසරක් තුලදී මෙම දුරේක්ෂය අයිසෙක්ට් නිව්ටන් විසින් වැඩි දියුණුකර ඇති බවට සැලකේ.මෙලෙස දියුණු කර ඇති දුරේක්ෂය “නිව්ටෝනියානු” දුරේක්ෂය ලෙස ලොවට හදුන්වා දුන්හ.

නිව්ටෝනියන් දුරේක්ෂය

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1705

මෙම වර්ෂයේ දී එඩ්මඩ් හැලී නම් විද්‍යාඥයා වල්ගා තරු හෙවත් ධූමකේතු පිළිබඳව සංඛ්‍යාලේකන එක් රැස් කිරීම සිදුකරනලදී.මේ අනුව මෙම ධූමකේතු අවුරුදු 76 කට වරක් දිස්වන බවත්,1456 සහ 1682 යන වර්ෂයන් දෙකෙහි දිස්වූයේ එකම වල්ගාතරුවක් බවත් එඩ්මඩ් හැලී විසින් ලොවට ප්‍රකාශ කොට ඇත.එසේම 1758 දී දිස්වූ වල්ගාතරුව “හැලීගේ ධූමකේතුව” ලෙස නම් කර ඇත.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1750

නිකලස් ඩී ලැක්යිලේ විසින් සිතියම් ගතකල තාරකා සිතියම

ප්‍රංශ ජාතික විද්‍යාඥ නිකලස් ඩී ලැක්යිලේ විසින් දකුණු අහස් කුස සිතියම් ගතවිය.ඔහු දකුණු අහසෙහි ඇති තාරකා දස දහසකට අධික ප්‍රමාණයක් නම් කර නව තරු නාමාවලියක් හදුන්වා දුන්හ.තවද හැලි සහ තවත් විද්‍යාඥයින් පිරිසක්ද මෙලෙස දකුණු අහස පිළිබඳ එලි දැක්වූ නාමාවලි ද බොහෝදුරට අංගසම්පූර්ණවේ.මෙම නාමාවලියේ අඩංගු ඇතැම් තාරකා වර්තමානයේද භාවිතා කරන නාමාවලියේ අඩංගුව ඇත.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1781

පියවී ඇසට නොපෙනෙන ග්‍රහලොවක් සොයා ගැනීම ක්‍රි.ව1781 දී සිදුවිය.එය විලියම් හර්ෂෙල් නම් විද්‍යඥයා විසින් තම දුරේක්ෂය ආධාරයෙන් සොයාගෙන ඇත.මෙම ග්‍රහලොව යුරේනස් ග්‍රහලොවයි.යුරේනස් ග්‍රහලොව ප්‍රථමයෙන් ඔහු ධූම කේතුවක් යැයි සැලකූවද පසුව ඔහු විසින් එය ග්‍රහලොවක් බව සාක්ෂි සහිතව හදුන්වා දුන්හ.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1784

ප්‍රථම වරට තරු පොකුරු සහ නිහාරිකා අඩංගු කොට නාමාවලියක් එළිදැක්වීම මේ වර්ෂයේදි සිදුවිය. චාල්ස් මෙසියර් විසින් එළිදැක්වූ මෙම නාමාවලිය මෙසියර් නාමාවලිය ලෙස හැදින්වේ.මෙම නාමාවලිය ලොවපුරා ඉතාමත් ප්‍රසිද්ධ වූ අතර මෙය 21 වන සිය වසේදී තරු පොකුරු සහ නිහාරිකා පිළිබඳ අධ්‍යනයට යොදාගනී.

තෙවන කොටස

Read More

දුරේක්ෂයක් හදමු

මෙම ලිපියේ pdf ගොනුවක් මෙම ස්ථානයෙන් බාගත කලහැකිය.

** අනතුරු හැඟවීමයි – දුරේක්ෂයක් හෝ කිසිම ආකාරයකින් කාච භාවිතයෙන් හෝ කිසිවිටකත් සූර්යයා හෝ ඒ ආසන්නය හෝ දෙස බැලීමෙන් වළකින්න. ඔබ සදාකාලික ලෙස අන්ධ භාවයට පත්විය හැකිය. **

තාරකාවිද්‍යාවට අවතීර්ණ වන නවක ඔබට කළ හැකි මූලිකතම ප්‍රායෝගික ක්‍රියාකාරකමක් වනුයේ දුරේක්ෂයක් තැනීම ය. මෙලෙස ඉතා විශාල වර්තක සේම පරාවර්තක දුරේක්ෂ පවා නිවසේදීම තැනිය හැකි නමුත් නිවසේදී සාදන දු‍රේක්ෂ, ප්‍රමාණයෙන් විශාල වන තරමට ඒවායේ නිවැරදිතාව අඩු වීමට ඉඩ ඇත.

මෙම ලිපියෙන් අප බලාපොරොත්තු වන්නේ නවකයෙකුට ඉතා පහසුවෙන් සහ අඩු මුදලින් වර්තක වර්ගයේ දුරේක්ෂයක් සාදා ගත හැකි ආකාරයයි. මේ සඳහා කාච, PVC නල, කඩදාසි නල, රෙජිෆෝම් යන මාධ්‍ය භාවිතා කෙරේ. තවද යොදාගන්නා මිනුම් ඔබ දුරේක්ෂය සඳහා පාවිච්චි කරනු ලබන කාච මත තීරණය වේ.

කාච තෝරාගැනීම

මේ සඳහා යොදාගන්නා කාච උත්තල වර්ගයේ ඒවා විය යුතු ය. උදාහරණයක් ලෙස අප මෙහිදී ගෙන ඇති දුරේක්ෂයේදී අවනෙතෙහි විශ්කම්භය සෙ.මී. 5ක් පමණ වන නාභිය දුර සෙ.මී. 50ක් වන කාචයක් භාවිතා වේ. අප නිර්මාණය කරන දුරේක්ෂයේ දිග තීරණය වන්නේ දුරේක්ෂය සඳහා භාවිතා වන අවනෙතෙහි නාභිය දුරයි. ඒ අනුව දුරේක්ෂයේ දිග විය යුත්තේ සෙ.මී. 50+කි.

උපනෙත සඳහා සෙ.මී. 2ක විශ්කම්භයකින් යුතු සහ සෙ.මී. 4ක පමණ නාභිය දුරක් සහිත කාචයක් භාවිතා වේ. මේ සඳහා ඔරලෝසු කාර්මිකයන් භාවිතා කරන ඇසේ පලඳින කාචයක් භාවිතා කර ඇත.

 

කාච රැඳවීම

මුලින් ම කාච රැඳවීමට භාවිතා කරන කොටස් තනා ගනිමු. රෙජිෆෝම් මගින් පහත සඳහන් ආකාරයේ හැඩතල කපාගන්න. ඔබ භාවිතා කරන කාච වල සහ දුරේක්ෂයේ ප්‍රධාන ටියුබය ලෙස භාවිතා වන PVC නලයේ විශ්කම්භය අනුව භාවිතා වන මිමි වෙනස් විය යුතු බව සලකන්න.

මෙම කොටස් PVC නලය සමඟ තදින් සම්බන්ධ විය යුතුය. කෙසේ වෙතත් උවමනාවට වඩා තදිනු තෙරපුනහොත්, කාචය ඇද වී තැන්පත් වීමෙන් අපැහැදිලි දර්ශන ඇති විය හැකිය. කපාගත් රෙජිෆෝම් කොටස් අතරට කාචය රඳවා කම්බි මගින් සිරකරගන්න. මේ සඳහා ඕනෑම වර්ගයක කම්බි විශේෂයක් යොදාගත හැක.

ටියුබය සහ අනෙක් රැඳවුම් කොටස් සකස් කිරීම

දුරේක්ෂයේ ප්‍රධාන ටියුබය ලෙස අඟල් 3.5ක පමණ විශ්කම්භය සහිත PVC නලයක් භාවිතා කෙරේ. අප සාදන දුරේක්ෂයේ දිග තීරණය වන්නේ අවනෙතෙහි විශ්කම්භය අනුව බව ඉහත ප්‍රකාශ කලෙමි. එම නිසා PVC නලය කපාගැනීමේදී නාභිය දුරට තවත් සෙ.මී. 5-6ක් පමණ වැඩියෙන් කපා ගන්න. එම අමතර දුර පිළිබඳව ඉදිරියේදී පැහැදිලිකෙරේ. මෙහිදී භාවිතා කර ඇති කුඩා නලයේ දිග සෙ.මී. 20ක් පමණ වේ.

රෙජිෆෝම් භාවිතා කරමින් රූපයේ දැක්වෙන ආකාරයේ හැඩතල දෙකක් කපාගන්න. මෙම කොටස් වල ඝනකම වැඩිවන තරමටම, දුරේක්ෂයේ උපනෙත සවිකරන නලය එහාමෙහා කිරීමේදී හැකිතරම් සෙලවීම් අඩුකරගත හැකිය.

මී ළඟට සිදුවිය යුත්තේ, මෙම කොටස් දෙකින් එකක ඇතුලු වටප්‍රමා‍ණය, කුඩා නලයේ ප්‍රමාණයට වඩා මඳක් අඩුවීම සහ අනෙකේ පිටත වටප්‍රමාණය විශාල නලයට වඩා මඳක් අඩුවීමය. මින් බලාපොරොත්තු වන්නෙ රෙජිෆෝම් වළල්ල අදාල නලය සමඟ පමණක් තදින් සම්බන්ධ වී සිටිමින් අනෙක් නලය සමඟ පිහිල්ව පැවතීමයි. කුඩා නලය පහසුවෙන් එහා මෙහා කිරීමට මෙය බලපායි.

රෙජිෆෝම් වළලු වල ප්‍රමාණය අඩු කිරීමට, කුඩා ගැටිති සහිත වැලි කඩදාසියක් භාවිතා කල හැකිය. මෙම කාර්ය කිරීමේදී වරින් වර වළලු, අදාල නල සමඟ නිවැරදිව සවිවනවාදැයි පරීක්ෂා කරගන්න. වළලු සහ නල අතර තෙරපුම ඕනෑවට වඩා වැඩි වුනහොත් හෝ උවමනාවට වඩා ලිහිල් වුවහොත් නිරීක්ෂන කටයුතු කිරීමේදී, නාභිගතකිරීමේ අපහසුතා ඇතිවිය හැක.

කොටස් එකලස් කිරීම

මුලින්ම අවනෙත සහිත රෙජිෆෝම් කොටස දුරේක්ෂයේ එක් කොනකින් ඇතුලු කරන්න. එය සෙ.මී. 5-6ක් පමණ ඇතුලට වන්නට සවිකරගන්න. මෙසේ කරන්නේ අවනෙත වෙත ලැබිය හැකි අනවශ්‍ය ආලෝක කිරණ වැලැක්වීමටයි.

දුරේක්ෂයේ එකඳු කොටසක් හෝ සවි කිරීමේදී මැලියම් භාවිතයෙන් වැළකිය හැකිනම් වඩාත් යහපත් ය. ඊට හේතුව වන්නේ ඔබ භාවිත කරන මැලියම් යම්හෙයකින් කාච මත වැටුහොත් එමඟින් ඒවාට හානි විය හැකි නිසා. අනෙක නම් පසුකලෙක ඔබට රෙජිෆෝම් කොටස් වලට කිසිඳු හානියකින් තොරව නැවත දුරේක්ෂයේ කොටස් ගලවාගත හැකි වන නිසාය.

අනෙක් රෙජිෆෝම් වළලු දෙකින් කුඩා නලයේ ප්‍රමාණයට ගැලපෙන වළල්ල කුඩා නලයට සවිකරගන්න. සමහරවිට මෙහිදී ඔබට මැලියම් භාවිතා කිරීමට සිදුවනවා විය හැකිය. ඔබ මැලියම් භාවිතා කලේ නම් නලය දුරේක්ෂයට සවිකිරීමට ප්‍රථම හොඳින් වේලෙන්නට හරින්න.

දැන් එම කොටස සහ ඉතිරි රිජිෆෝම් වළල්ල විශාල නලයට සවිකරගන්න. අවසාන වශයෙන් උපනෙත සඳහා භාවිතා කරන කාචය එහි ඇළුමිනියම් කොටසද සමඟ කඩාදාසි නලයට සම්බන්ධ කරගන්න. මෙහිදී අප කඩදාසි නලයක් හිතාමතාම භාවිතා කරඇත්තේ PVC නලයකට වඩා පහසුවෙන්, උපනෙත කඩදාසි නලයට සවිකල හැකි නිසාය.

{youtubejw}KlK4BMV3OfI{/youtubejw}

ඔබේ දුරේක්ෂය සාදා අවසන් ය. රාත්‍රී කාලයේදී එළිමහන් ස්ථානයකට ගොස් දුරේක්ෂය යොමුකර මෙතුවක්කල් ඔබ නොදුටු දේ දැකගන්න. අප මෙහි දක්වා ඇති විශාලන බලයක් සහිත දුරේක්ෂයකින් චන්ද්‍රයා නිරීක්ෂණය පමණක් නොව ඡායාරූපකරණය පවා කල හැකිය.

ඔබට කල හැකි වෙනත් දෑ

  • දුරේක්ෂය රැඳවීමට ත්‍රිපාදයක් සාදාගන්න
  • රිජිෆෝම් කොටස් සහ නලවල ඇතුලත කලු පැහැති මැට් වර්ගයේ තීන්ත ආලේප කරගන්න. මේ මගින් අනවශ්‍ය පරාවර්තනය වීම් වලක්වාගත හැක.
  • වෙනස් නාභියදුර සහිත කාච උපනෙත සඳහා භාවිතා කර බලන්න. උපනෙතෙහි නාභියදුර වෙනස් වන විට විශාලන බලය වෙනස් වේ. එකිනෙකට වෙනස් විශාලනබල සහිත උපනෙත් කට්ටලයක් සකසාගන්න.

** අනතුරු හැඟවීමයි – දුරේක්ෂයක් හෝ කිසිම ආකාරයකින් කාච භාවිතයෙන් හෝ කිසිවිටකත් සූර්යයා හෝ ඒ ආසන්නය හෝ දෙස බැලීමෙන් වළකින්න. ඔබ සදාකාලික ලෙස අන්ධ භාවයට පත්විය හැකිය. **

Read More

දුරේක්ෂය සඳහා ආධාරකයක් සාදමු

මෙම ලිපියේ pdf ගොනුවක් මෙම ස්ථානයෙන් ලබාගත හැක.

මෙම ලිපිය මගින් කරනුයේ දුරේක්ෂයක් සාදමු යන ලිපියේදී සාදන ලද දුරේක්ෂයෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගැනීම පිණිස ආධාරකයක් නිර්මාණය කිරීමයි. ආධාරකය භාවිතයෙන් ඔබේ දුරේක්ෂය පහසුවෙන් රඳවාගත හැකිවන නිසා වැඩි වේලාවක් නිරීක්ෂණ කටයුතුවල නියැලිය හැකිය.

මේ සඳහා විවිධ ප්‍රමාණවල ලී පටි, පාපැදිවල රෝදවල යොදාගන්නා හබ් එකක්, සහ විවිධ ප්‍රමාණ වල බෝල්ට් ඇණ භාවිතා කෙරේ. දුරේක්ෂයේ කොටස් දෙකකි. ඉහල කොටස තොටිල්ල (cradle) ලෙස හැඳින්වේ. පහල කොටස රඳවනය (legs) ලෙස හඳුන්වමු.

ඉහළ කොටස නිර්මාණය කිරීම (cradle)

දුරේක්ෂ ආධාරකයේ වැදගත්ම කොටස වන්නේ මෙහි දක්වා ඇති ෂඩාස්‍රාකාර තැටි යුගලයි. අපි මේ සඳහා ෂඩාස්‍රාකාර තැටිම භාවිතා කර ඇත්තේ ඒවා ලී මගින් කපා ගැනීමට ඇති පහසුව නිසා ය. ඔබ සතුව නිවැරදි උපකරණ ඇත්නම් වෘත්තාකර තැටි කපාගත හැකි අතර ඒ මගින් වැඩි අලංකාරයක් ලැබෙන ඇත. තැටි යු‍ගලේම මධ්‍යයේ බයිසිකල් හබ් එක සවිකිරීම පිණිස එහි ඇක්සලයේ ප්‍රමාණයට සමාන සිදුරු විද ගත යුතුය.

ඉහලින්ම ඇති සිරස් ලී පටි වල උස දුරේක්ෂයේ දිගින් බාගයක දිගට සමාන විය යුතුය. අප පසුව දුරේක්ෂය සවිකරනු ලබන්නේ මෙම ලී පටි වලට ය. ඒවා අග බෝල්ට් ඇණ භාවිතයෙන් දුරේක්ෂය රැඳවීම පිණිස වන සිදුර බැගින් විදගත යුතුය. සිදුරු විදගත් ලී පටි යුගල ඉහල තැටියේ පහත ආකාරයට සවිකරගන්න. ලී පටි අතර දුර දුරේක්ෂයේ ප්‍රධාන නලයේ විශ්කම්භයට සමාන වියුතුය.

පහළ කොටස නිර්මාණය කිරීම (legs)

පහළ කොටසෙහි පාද තුන මුලින්ම නිර්මාණය කරගැනීම වඩාත් පහසුය. පාද සඳහා භාවිතා වන ලී පටි හයෙහි දිග මීටරයක් පමණ විය යුතුය. ඒ සෑම ලී පටියකම අග්‍රවල බෝල්ට් ඇණ දැමීම පිණිස වන සිදුරු තිබිය යුතුය.

පහත දැක්වෙන ආකාරයට දිගින් සෙ.මී. 10ක් පමණ වන ලී කුට්ටි 3ක් පහළ තැටියෙහි සවිකරගන්න. ඒවා අග බෝල්ට් ඇණ දැමීමට සුදුසු සිදුර බැගින් විද ගන්න.


පහල තැටියට හබ් එකෙහි පිටත කොටස සවිකරගන්න. ස්පෝක් කම්බි යෙදීමට භාවිතා කරන සිදුරු මගින් එය ලීය සමඟ තදින් සවිකරගන්න.

ඉහත සකසා ගත් ලී පටි හයම බෝල්ට් ඇණ මගින් ලී කුට්ටි තුනට සවිකරගන්න. මෙහිදී ඇණ සමඟ වොෂර් යොදාගන්නේ නම් වඩාත් යහපත් ය. එවිට ඇණ වල තෙරපීම නිසා ලී වලට හානි වීම අඩුවේ. පාද සඳහා යොදන දිගු බෝල්ට් ඇණ ඕනෑවට වඩා තද කිරීමෙන් වළකින්න. ඒවා සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට තදවීම හොඳටම ප්‍රමාණවත්ය. පාද වල පහල ඇති සිදුරු වලටද බෝල්ට් ඇණය බැගින් යොදාගන්න.

ඉතිරි කොටස් සවි කිරීම

දුරේක්ෂ ආධාරකයේ පහළ කොටස සාදා අවසන් බැවින් ඉහල කොටසද එය එක් කර නට් එකකින් තද කරගන්න. මී ළඟට දුරේක්ෂය සවිකළ යුතුය. මෙ සඳහා දරේක්ෂයෙ ප්‍රධාන නලයේ මධ්‍යයෙන් සිදුරු කරගන්න. මෙහිදී හැකිනම් දුරේක්ෂයේ සියලුම කොටස් ඉවත් කල හැකි නම් වඩාත් යහපත්ය. එමගින් ඇතිවිය හැකි අනතුරු අවම කරගත හැකිය. ටියුබය ආධාරකයට සවිකරගත් පසුව නැවත කාච සහ අනෙකුත් දෑ දුරේක්ෂයට සවිකරගන්න. ඔබේ දුරේක්ෂ ආධාරකය සාදා අවසන් ය.

Read More