තාරකා විද්‍යාවේ අතීත පියසටහන් (4 කොටස)

(තාරකා විද්‍යාවේ අතීත පියසටහන් පසුගිය කොටස හා සම්බන්ධවීමට)

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1868

සූර්යය ග්‍රහණ අවස්ථාවකදී සූර්යයාගේ වායුගෝලය නිරීක්ෂණය කරමින් සිටි විද්‍යාඥයෝ පිරිසක් විසින් වර්ණාවලීක්ෂයේ දීප්ත විමෝචන රේඛාවක් සොයාගත්හ.

මෙම රේඛා කිසියම් මූල ද්‍රව්‍යක් නිසා ඇතිවන බවත් මෙම මූල ද්‍රව්‍ය පෘථිවිය තුල එතෙක් සොයාගෙන නැති බවත් බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික නොවර් ලොකියෝ පවසා ඇත.මොහු විසින් මෙම මූල ද්‍රව්‍ය ග්‍රීක බසින් “හිරු” යන අර්ථය ඇතිව “හීලියම්” ලෙස නම් කර ඇත.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1872

තරුවක වර්ණාවලිය ඡායාරූපයට ගත් ප්‍රථම අවස්ථාව ලෙස සැලකේ. වේගා තරුවේ වර්ණාවලිය ඡායාරූපයට ගත කරමින් ඇමරිකාවේ හෙන්රි ඩ්‍රෙපර් විද්‍යාඥයා විසින් තරුවක් තැනී ඇති රසායනික සංයුතිය වර්ණාවලියේ දිස්වන අශෝෂණ රේඛා මඟින් පෙන්වා දී ඇත.මේ හේතුවෙන් බොහෝ විද්‍යාඥයෝ තරු වල පරිණාමය කෙසේද යන්න පිළිබඳව සොයා බැලීමට වර්ණාවලිය යොදාගෙන ඇත.විලියම් හයිගින්ස් නම් තාරකා විද්‍යාඥයා මෙවැනි අවශෝෂණ රේඛා ඇසුරින් තරුවක රක්ත විස්ථාපනය(red shift) හැදෑරීමෙන් තරුවක් කෙතරම් වේගයෙන් චලිත වෙනවාදැයි සෙවීමට උත්සාහ කර ඇත.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1877

ඉතාලි ජාතික ජියෝවානි විසින් අගහරු ග්‍රහයා පරීක්ෂාකරමින් සිටියදී අගහරුමත ඇති විශේෂ රේඛා විශේෂයක් හඳුනා ගෙන ඇත.ඔහු විසින් මෙම රේඛා “කැනාලී” ලෙස හදුන්වාදුනි.නමුත් මොහොගේ ලිපි ලේඛන හා සිතුවම් පිළිබඳ අධ්‍යනය කල බොහෝ දෙනා සිතනු ලැබුවේ මෙම රේඛා යම් පිරිසක් විසින් කෘතිමව නිර්මාණය කර ඇති ඇල මාර්ග පද්ධතියක් බවයි.එහෙයින් අගහරු මත කිසියම් බුද්ධිමත් ජීවීන් කොටසක් වෙසෙන බව බොහොදෙනාගේ මතය විය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1884

ඇමරිකාවේ වොෂින්ටන් හි එක් රැස්වූ තාරකා විද්‍යාඥයින් කාලගුණ විද්‍යාඥයි හා භූ විද්‍යාඥයින් ඇතුලු ලොව රටවල් රැසක විවිධ නිලධාරීන් විසින් ජාත්‍යන්තර වේලාව මැනීමට එංගලන්තයේ ග්‍රීනිවිච් මධ්‍යන රේඛාව යොදා ගැනීමට සම්මත කෙරිනි.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1891

අහස පිළිබඳ අධ්‍යනයේ යෙදුනු මැක්ස් වුල්ෆ් විසින් අහසේ ඡායරූප ලබා ගනිමින් නව ග්‍රහක රැසක් හදුනාගත්හ. එමගින් නව ග්‍රාහක බොහෝ සංඛ්‍යාවක් සොයා ගැනීමට මඟපෑදුනි.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1895

අදියර කිහිපයක් යටතේ අභ්‍යාවකාශ යානා පිළිබඳව මුලින්ම සිද්ධාන්ත ඉදීරිපත් කිරීමේ ගෞරවය කොන්ස්ටන්ටින් සිඔල්කොව්ස්කිටය.මෙහිදී ඔහු ගේ විශිෂ්ඨතම සොයා ගැනීම වන්නේ රික්තකයක් තුළින් වූවද ප්‍රචාලනය විය හැකි රොකට්ටුවකි.

 

කොන්ස්ටන්ටින් සිඔල්කොව්ස්කි

සිඔල්කොව්ස්කි රොකට්ටුවේ ආකෘතියක්

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1901

තරු පිළිබඳව තොරතුරු අඩංගුකොට හෙන් රිඩ්‍රේප්‍ර නාමාවලිය එළිදැක්වීය.මෙලෙස එළිදැක්වීමේදී තරුවල වර්ණාවලි අනුව තරු වර්ගීකරන ක්‍රමයක් යොජනා කරන ලද්දේ ජ්ම් කැනන් නම් විද්‍යාඥයා වීසිනි.මෙම නාමාවලි වර්තමානයේද භාවිත වේ.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1905

ජර්මන් ජාතික මහාචාර්ය ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් විසින් තාරකා විද්‍යාවේ මහත් විප්ලවයකට තුඩුදුන් අවකාශ කාලය අලලා සාපේක්ෂතාවාදය හෙලිකරන ලදී.තවද E = mc²යන සුප්‍රසිද්ධ සමීකරණය මගින් ශක්තිය හා ස්කන්ධය අතර සම්බන්ධතාවක් පෙන්වාදුන්හ. මෙම සමීකරණය සාපේක්ෂතා වාදය හේතුවෙන් බිහි වූවක් ලෙස සැලකේ.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ1906

තරුවක නිරපේක්ෂ දීප්තිය මැනීමට ක්‍රමයක් සොයාගැනීම සිදුවිය. මේ අනුව අපගේ ක්ෂීරපථයේ ඇති තරුවලින් සියයට අනූවකම නිරපේක්ෂ දීප්තිය හා වර්ණය අතර සම්බඳකමක් ඇතිබවද පෙනවාදී ඇත.මෙම සොයා ගැනීම එජ්නර් හට්ස්ප්‍රන්ග් විසින් ඉදිරිපත් කළ අතර 1913 දී හෙන්රි රසල් විසින් තවදුරටත් රූපසටහන් මගින් පෙන්වාදී ඇත.

මතු සම්බන්ධයි.

Read More

රොකට් තාක්ෂණයේ අතීත පියසටහන් (2 වන කොටස)

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1977

නාසා ආයතනය විසින් වෝයේජර් නම් යානා දෙකක් අභ්‍යාවකාශ ගත කරයි එම යානා දෙකෙන් එකක් බ්‍රහස්පතී,සෙනසුරු යන ග්‍රහයින්ගේ තොරතුරු සෙවීමටද අනෙක් යානය යුරේනස් සහ නෙප්චුන් ග්‍රහයින් ගේ තොරතුරු සෙවීමටද අහ්‍යාවකාශගත කරනලදී.

 

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1981

අභ්‍යාවකාශ යුගයේ ආරම්භයේ සිට පැවති රොකට් යානා වෙනුවට නවතම අභ්‍යාවකාශ යානා වර්ගයක් හඳුන්වා දෙයි.ඒවා “ෂටල” යානා ලෙස හඳුන්වයි. රොකට් මෙන් නොව මේවා නැවත  නැවතත් භාවිතයට ගත හැකිය,එය ෂටල යානාවල විශේෂත්වයි. ප්‍රථම ෂටලය වන්නේ කොලොම්බියා ෂටලයයි. බාහිර ඉන්ධන ටැංකිය,ඝන ඉන්ධන රොකට් බූස්ටර සහ ඔබිටර් යන  කොටස්වලින් සමන්විත මෙම ෂටල යානා දැවැන්ත මෙහෙයුම් සඳහා බෙහෙවින් යොදා ගැනේ.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1983

තාරකාවිද්‍යාවට තවත් නව තාක්ෂණික  අංගයක්  එක්විය. එය අධෝරක්ත තාරකාවිද්‍යාවයි. අධෝරක්ත කිරණ විශ්ලේෂණය මගින් තාරකාවිද්‍යාත්මක නිරීක්ෂණ කිරීම මේ අයුරින් හදුන්වයි. 1983 දී  අධෝරක්ත විශ්ලේෂණය කළ හැකි ප්‍රථම චන්ද්‍රිකාව අභ්‍යාවකාශ ගත  විය. එය IRAS (Infrared Astronomical Satellite) චන්ද්‍රිකාවයි.මෙම චන්ද්‍රිකාව මගින් විශ්ලේෂණය කරණු ලබන්නේ අධෝරක්ත නම් විශේෂිත වූ තාපජනක කිරණයක් බැවින් මෙම යානය නිතරම ඉතාමත් ශීතවිය යුතුය නැතහොත් අදාල විශ්ලේශණ අසාර්ථකවේ. එහෙයින් මෙම යානය ශීතල කිරීම සඳහා ද්‍රව හිලියම් යොදාගෙනඇත. මෙම යානය මගින් දින 900 ත් 1000ත් අතර කාලයක්  පුරාවටම විශ්ලේෂණයන් කර නවතම තොරතුරු රාශියක් සොයාගෙන ඇත.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1986

යුරෝපය,රුසියාව සහ ජපානය යන රටවල් මගින් හැලීගේ ධූමකේතුව නිරීක්ෂණයට යානා කීපයක් අභ්‍යාවකාශ ගත  කරයි. යුරෝපය මගින් අභ්‍යාවකාශ ගත කල “ජියෝටෝ” යානය ඉතාමත් සාර්ථකව එම ධූමකේතුවේ කොමාව යන කොටස හරහා ගමන් ගෙන එහි න්‍යෂ්ටිය හා අභ්‍යන්තරය ජායාරූපයට ගෙන ඇත. රුසියාව හා ජපානය මගින් අභ්‍යාවකාශ ගත කල යානා එතරම් සාර්ථක නොවීය.

1986 දී සිවූ තවත් වැදගත් සංසිද්ධියක් වන්නේ චැලෙන්ජර් ෂටල අනතුරට පත්වීමයි. කාර්මික දෝෂයක් හේතුවෙන් චැලෙන්ජර් ෂටලය අනතුරට පත්වූබව සැලකේ. එතැන් පටන් නාසා ආයතනය ෂටල යානා අභ්‍යාවකාශ ගත  කිරිම නැවැත්වූ අතර ඉන් වසර 3කට පසු නැවතත් ෂටල අභ්‍යාවකාශ ගත කිරීමේ කටයුතු අරඹනලදී. මෙයට ප්‍රධානතම හේතුව වූයේ අනතුරෙන් පසු නිපදවූ සියලු ෂටල යානා විශේෂ විශ්ලේෂණයකට ලක්කිරීමෙන් පසු අභ්‍යාවකාශ ගත කිරීමයි.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1990

1990 වර්ෂයේදී තාරකා විද්‍යාව සදහටම වෙනස් විය, ඒ හබල් දුරේක්ෂය අභ්‍යාවකාශ ගතවීමත් සමඟය.ෂටලයක් මගින් පෘථිවිය වටා කක්ෂගතකල  හබල් දුරේක්ෂය  අභ්‍යාවකාශයේ ඇති ඇසක් බඳුය. ඉතිහාසයේ ප්‍රසිද්ධම දුරේක්ෂයක් වන හබල් දුරේක්ෂයේ දර්පණයේ විශ්කම්භය මීටර 2.4 ක් වන අතර පෘථිවියෙන් එපිට පිහිටා ඇති නිසා හබල් දුරේක්ෂය වෙතින් ලැබෙන දර්ශණ ඉතා පැහැදිලිය. මෙම හබල් දුරේක්ෂයේ  විශේෂත්වය වන්නේ අධෝරක්ත කිරණ සහ පාරජම්බුල කිරණ ග්‍රහණය කර ගත හැකිවීමයි. හබල් දුරේක්ෂයේ පැවති දර්පණ දෝෂය 1993 දී නැවත් ප්‍රතිසංස්කරණය කරනලදී. හබල් දුරේක්ෂය මෙතෙක් දැක නොතිබූ විශ්වයේ නිහාරිකා, තාරකා,මන්දාකිණි රැසක්ම ඡායාරූපගත කිරීමට සමත්විය.මෙම හබල් දුරේක්ෂය තාරකා විද්‍යාවේ රසය තවතවත් වැඩි කිරිමට සමත්ය.

තවද 1990 වර්ෂයේදී නාසා ආයතනය මගින් ‘මැගලන් ‘ නැමති යානය අභ්‍යාවකාශ ගතකරයි.මෙම මැගලන් නම් යානය සිකුරු ග්‍රහයාවටා කක්ෂගතකර වසර තුනක්පමණ කාලයක් සිකුරු ග්‍රහයා ගේ ඡායාරූප සහ නවතම තොරතුරුද පෘථිවිය වෙත එවන ලදි.මෙම මැගලන් යානය ප්‍රධානතම අරමුණ වී ඇත්තේ ග්‍රහලෝක තරණය කිරීමයි. මැගලන් සමඟ තවත් සෙසු යානා 2ක් අභ්‍යාවකාශ ගත කෙරිණ.    මෙම යානා වලින් ගැලීලියෝ යානය බ්‍රහස්පතී ග්‍රහයා වෙතටද, කැසිනි යානය සෙනසුරු ග්‍රහයා වෙතටද ළගාවිය.මෙම යානා මගින් බොහෝමයක් නවතම තොරතුරු ලබාගැනීමට නාසා ආයතනය සමත්විය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1992

කොස්මික් බැක්ග්‍රවුන්ඩ් එක්ස්ප්ලෝරර් (Cosmic Background Explorer- COBE) නම් යානය අභ්‍යාවකාශ ගතවිය. මෙම යානය අභ්‍යාවකාශ ගත  කිරීමේ ප්‍රධානතම අරමුණ වී ඇත්තේ විශ්වයේ ඇති අන්තරීක්ෂ පසුබිම් විකිරණ විශ්ලේෂණය කිරිමයි. මහා පිපිරුමෙන් පසුව විශ්වයේ ඉතිරි වූ පසුබිම් විකිරණය විශ්ලේෂණය කොට එය සිතියම් ගත කිරීමට මෙම යානය සමත් විය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ  1998

අන්තර්ජාතික අභ්‍යාවකාශ මධයස්ථානයේ වැඩ අරඹන ලදී.මෙම අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යස්ථානය පෘථිවිය වටා කක්ෂගත කරයි. ජාතීන් කීපයක එකමුතුවෙන් වැඩ අරඹන ලද මෙම අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානය තුල එක වරකට අභ්‍යාවකාශ ගාමීන් සත් දෙනකුට පර්යේෂණ කටයුතු කල හැකි  අතර පෘථිවිය මත සිදුකල නොහැකි අවදානම් පර්යේෂණ කටයුතු මෙම මධ්‍යස්ථානය තුල සිදුකිරිමට හැකිය.මෙම අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යස්ථානය ප්‍රමාණයෙන් පාපන්දු පිටියක් තරම් විශාලය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 2004

අගහරු  ග්‍රහයා පිළිබඳ තොරතුරු සෙවීමට “මාර්ස් එක්ස්ෆෝලරේෂන්” රෝවරය අගහරු වෙත යවන ලදී. මෙම යානයේ උපයානා දෙක වන “ස්පිරිට්” සහ “ඔපට්‍යුනිටි” යන රෝවර දෙක අගහරු ග්‍රහයාගේ පෘෂ්ඨය මතට පතිත කර අගහරු ග්‍රහයාගේ නවතම තොරතුරු රැසක්ම හෙලිකර ගැනීමට ඇමරිකාව සමත් විය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 2005

ඇමරිකාවේ විද්‍යාඥයින් පිරිසක් විසින් “ටෙම්පල් 1” නම් වූ ධූමකේතුව නිරීක්ශණය කර තොරතුරු  සෙවීමේ අරමුණ ඇතිව “ඩීප් ඉම්පැක්ට්” යානය අභ්‍යාවකාශ ගත කරයි. එම යානාව ධූමකේතුවේ ඝට්ටනය වීමට සලස්වා එමගින් නවතම තොරතුරු රැසක් වාර්තාකරන ලදී.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ  2006

මෙතෙක් අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයට අයත්ව පැවති ග්‍රහයි නවදෙනාගේ සංඛ්‍යාව අටක් දක්වා පහල වැටුණි. “ජාත්‍යන්තර තාරකා විද්‍යා සම්මේලනය” මගින්  ගනු ලැබූ තීරණයක් මත මෙසේ සිදුවිය. මෙයට හේතුව වූයේ ප්ලූටෝ යනු වාමන ග්‍රහයකු හෙවත් ක්ෂුද්‍ර ග්‍රහයක් ලෙසට නම් කිරීමයි. එහිදී ග්‍රහලෝකයේ ප්‍රමාණය සැලකිල්ලට ගෙන ඇත. අනෙක් ග්‍රහලෝකහා සසඳන කල ප්ලුටෝට ග්‍රහලෝවක් වීමට සැලකියයුතු තරම් විශාලත්වයක් නොමැත. ප්ලූටෝද ,සෙඩ්නා චාරෝන් සෙරස්යන වාමාන ග්‍රහ තත්වයට පත්වුණි.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 2007

චන්ද්‍රයා පිළිබඳ අධ්‍යනය සඳහා ජපානයෙන් යානයක් අභ්‍යාවකාශ ගත  කරයි.ජපානයේ Tanegashima දූපතෙන් H-2A රොකට්ටුවෙන් මෙම යානය අභ්‍යාවකාශ ගතකරනලදී.මෙම යානය “කගුයා”(Kaguya) නම් වේ. මෙම යානය අභ්‍යාවකාශ ගත කිරී‍මේ ප්‍රධානතම අරමුණ වී ඇත්තේ චන්ද්‍රයාගේ උපත, පැවැත්ම හා චන්ද්‍රයාගේ සංයුතීන් පිළිබඳ අධ්‍යනය සඳහාය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 2008

ඉන්දියානුවන්ද චන්ද්‍ර ගවේෂණ කටයුතු සඳහා යානයක් අභ්‍යාවකාශ ගතකරයි. එය”චන්ද්‍රයාන්-1″ නම් වේ. චන්ද්‍රයාන්-1 යානය චන්ද්‍රයා වටා කක්ෂ්‍ය ගතකොට චන්ද්‍රයාගේ නවතම ඡායාරූප සහිත තොරතුරු රැසක් ලබා ගැනීමට ඉන්දියාව සමත්විය.

මීට අමතරව වට ඉතා දිගුඅතීතයක් ඇත.නමුත් මෙම ලිපි පෙළෙහි අඩංගු වන්නේ එම දිගු අතීතයේ විශේෂ අවස්ථාවන් වේ.

Read More