රාත්‍රී අහසේ ඇති තාරකා, ග්‍රහ වස්තූන්, චන්ද්‍රයා ආදිය නිරීක්ශණය කරන්නාක් මෙන් ඉතා පහසුවෙන් සූර්යයා පියවි ඇසින් නිරීක්ශණය කල නොහැකි බව ඔබ ඉතා හොදින් අත් දැක ඇති කරුණකි.
සූර්යයා අපට අහසේ දැක ගත හැකි අන් සියලු වස්තු අභිබවා ඉතා විශාල දීප්තියකින් යුතුව දිස් විම මෙයට හේතුවයි. නමුත් කෙසේ හෝ ඉතා අපහසුවෙන් උවද සූර්යයා දෙස මද වේලාවක් හෝ පියවි ඇසින් බැලීමට උත්සහ කිරීම ඔබව සදහටම අන්ධ භාවයට පත් කිරීමට හේතු විය හැකිය. මේ නිසා සූර්යයා නිරීක්ශණයේදී විශේෂයෙන්ම සූර්යග්‍රහණ හා සංක්‍රාන්ති (බුද සහ සිකුරු සංක්‍රාන්ති ) නිරීක්ශණයේදී ඒ සදහා අනිවාර්යයෙන්ම විශේෂ ආරක්ෂිත ක්‍රම භාවිතා කල යුතුය.
ග්‍රහණ කන්නාඩි(Eclipse Glasses ) භාවිතය
ග්‍රහණ කන්නාඩි යනුවෙන් විශේෂ ඇස් කන්නාඩි විශේෂයක් පවතී. මේවා බොහෝ දුරට අව් කන්නාඩි වලට සමාන වන අතර ඒ සදහා භාවිතා කර ඇති මාධ්‍යය අනුව අව් කන්නාඩි වලට වඩා වෙනස් වේ. බොහෝ විට කාඩ්බෝඩ් භාවිතයෙන් නිර්මාණය වන මේ විශේෂ ඇස් කන්නාඩි සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණය සදහාම විශේෂයෙන් සකස් කරන ලද ඒවා වේ. තවද සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණයේදී සාමාන්‍යය මහජනයා සදහා වඩාත් ආරක්ෂිත ක්‍රමය ලෙස විද්‍යාඥයින් නිර්දේශ කරන්නේ ග්‍රහණ කන්නාඩි භාවිතයෙන් නිරීක්ශණය කිරීමයි. ග්‍රහණ කන්නාඩි වර්ග දෙකක් පවතී. මෙහි එක් වර්ගයකදී සූර්යයා දිස් වන වර්ණය කහ-තැඹිලි වර්ණයකින් වන අතර අනෙක් වර්ගයේදී සූර්යයා නිල් පැහැයට හුරු වර්ණයකින් දිස් වේ. මෙලෙස සූර්යයා දිස් වන වර්ණය අනුව ග්‍රහණ කන්නාඩි වර්ග දෙකක් පැවතියත් මේ වර්ග දෙකම සූර්යයා නිරීක්ශණයේදී එක ලෙසම භාවිතා කල හැකිය.
ග්‍රහණ කන්නාඩි වෙනුවට අව් කන්නාඩි භාවිතයෙන් සූර්යයා නිරීක්ශණය කිරීම එතරම් නුවණට හුරු ක්‍රියාවක් නොවන්නේ, අව් කන්නාඩි සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහා සාදා ඇති උපකරණයක් නොවන හෙයිනි. තවද ග්‍රහණ කන්නාඩි සදහා භාවිතා වන මාධ්‍යය අව් කන්නාඩි සදහා භාවිතා වන මාධ්‍යයට වඩා ඉතා තද අදුරු භවකින් යුක්ත වන බවද සදහන් කල යුතුය.
සූර්යය චායාව ප්‍රක්ශේපණයෙන් නිරීක්ශණය
මෙහිදී සූර්යය චායාව කඩදාසියක් හෝ තිරයක් මතට ලබාගෙන එම චායාව නිරීකශණයෙන්, සූර්යග්‍රහණ ආදිය නිරීක්ශණය කිරීම සිදු වේ. සූර්යය චායාව තිරයක් මතට ගැනීමේ පහසුම ක්‍රමය වන්නේ Pinhole projection ලෙස හැදින්වෙන ක්‍රමයයි. මෙහිදී ඝණකම් කඩදාසි (කාඩ්බෝඩ්) දෙකක් ගෙන ඉන් එක් කඩදාසියක මැදට වන්නට ඉතා කුඩා සිදුරක් සාදා ගනියි. මේ සදහා අල්පෙනෙති තුඩක් හෝ සියුම් පැන්සල් තුඩක් භාවිතා කල හැකිය. සාදා ගනු ලබන සිදුර ඉතා කුඩා වෟතාකාර එකක් ලෙස සකස් කර ගැනීමටද වග බලා ගත යුතුය. මෙලෙස සාදා ගත් කඩදාසිය සූර්යයා දෙසට එල්ල කර, අනෙක ඊට පහලින් එක එල්ලේ තබා ගෙන එය මතට සූර්යය චායාව වැටීමට සලස්වයි. එලෙස ලබා ගන්නා සූර්යය චායාව භාවිතයෙන් සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණය කිරීම සිදු වේ. ඕනෑම කෙනෙකුට ඉතා සරලව සිදු කල හැකි ක්‍රමයක් ලෙසට මෙය දැක්විය හැකිය.
සූර්යය චායාව තිරයක් මතට ගැනීමේ තවත් ක්‍රමයක් ලෙස දැක්විය හැක්කේ දුරේක්ශයක් භාවිතයෙන්, එහි උපනෙත මගින් ගොඩනැගෙන ප්‍රතිභිම්බය තිරයක් මතට ගැනීමයි. මෙහිදී දුරේක්ශයේ උපනෙතට පහලින් ඉහත සදහන් කලාක් මෙන් කඩදාසියක් තබා ඒ මතට සූර්යය චායාව වැටීමට සලස්වයි. මෙම ක්‍රමය විශේෂයෙන්ම සූර්යග්‍රහණ නිරීක්ශණයේදී පමණක් නොව පොදුවේ සූර්යයා නිරීක්ශණයේදී (බොහෝ විට සූර්යය ලප නිරීක්ශණයේදී ) භාවිතා වන ඉතා ආරක්ෂිත ක්‍රමයකි. මේ සදහා සියලුම වර්ගයේ දුරේක්ශ භාවිතා කල නොහැකි බවද සදහන් කල යුතුය. මේ සදහා භාවිතා කල හැක්කේ දෙනෙති (Binoculars ) හා වර්තක (Refractor ) ආකාරයේ දුරේක්ශ පමණි. සමහර වර්තක දුරේක්ශ සූර්යය චායාව ප්‍රක්ශේපණය සදහා භාවිතා වන උපකරණ කට්ටලයක්ද සමග පැමිණෙයි. සූරයයා ප්‍රක්ශේපණයේ සාමාන්‍යය සම්මතය වන්නේ සූර්යය මුහුණත තිරය මත අගල් 8ක විශ්කම්භයක් අති වන පරිදි ප්‍රක්ශේපණය කිරීමයි. මේ සදහා බොහෝ විට අඩු විශාලනයක් සහිත උපනෙත් කාච පද්ධති භාවිතා වේ. මෙහිදී කිසිම අයුරකින් සූර්යයා දෙස බැලීමක් සිදු නොවන බැවින් සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහා පවතින ඉතා හොද ආරක්ෂාකාරී ක්‍රමයක් ලෙස මෙම ප්‍රක්ශේපණ ක්‍රමය දැක්විය හැකිය. ප්‍රක්ශේපණ ක්‍රමයේ පවතින එකම අවාසිය ලෙස දැක්විය හැක්කේ, බොහෝ වේලා හිරු එලියේ තැබීම නිසා එය ඉහල උෂ්ණත්වයකට රත් වීමයි. මෙම තත්වය සමහර උපනෙත් කාච වල දෝෂ ඇති වීමට බලපායි. මේ නිසා බොහෝ වේලාවට ප්‍රක්ශේපණ ක්‍රමයේදී ගුණාත්මක බවින් අඩු, මිලෙන් අඩු උපනෙත් කාච පද්ධති භාවිතා වන අතර දුරේක්ශය එක දිගටම භාවිතා නොකර, නිරීක්ශණය අතර තුරදී කිහිප විටක් එය නවතා තැබීමද උෂ්ණත්වය වැඩි වීමෙන් දුරේක්ශය ආරක්ෂා කර ගැනීමට හේතු වේ.
සූර්යය පෙරණ භාවිතයෙන් නිරීක්ශණය (Solar filters )
සූර්යය පෙරණ යෙදූ දුරේක්ශයකින් නිරීක්ශණය කරන අයුරු
මෙම ක්‍රමය භාවිතා වන්නේ දුරේක්ශයක් ආධාරයෙන් සූර්යයා නිරීක්ශණයේදීය. මෙහිදී පෙර සදහන් කල ක්‍රමයේදී මෙන් දුරේක්ශ වර්ගය බල නොපාන අතර සූර්යය පෙරණ යෙදූ දුරේක්ශයක් මගින් සාමාන්‍යය ආකාශ වස්තුවක් නිරීක්ශණය කරන්නාක් මෙන් සූරයයා නිරීක්ශණය කල හැකිය. සූර්යය පෙරණ යොදනුයේ සැම විටම දුරේක්ශයක අවනෙත ඉදිරියටය. මීට හේතුව දුරේක්ශය වෙත එන සෑම සූර්යය කිරණයක්ම අවනෙත හරහා යන බැවිනි. සූර්යය පෙරණ වෙනුවට තවත් එවැනි ආකාරයක වෙනත් මාධ්‍යයක් භාවිතා කිරීම එතරම් නුවනට හුරු ක්‍රියාවක් නොවන අතර ඒ සදහා සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහාම වෙන් වූ සූර්යය පෙරණ භාවිතා කිරීමට වග බලා ගත යුතුය. තමන් භාවිතා කරන දුරේශය සදහා සුදුසු සූර්යය පෙරණ වර්ගය එහි නිශ්පාදකයා විසින් සපයනවාද යන්න පලමුව සොයා බැලිය යුතුය. නො එසේනම් සූර්යය පෙරණ නිෂ්පාදකයෙක් තමන් භාවිතා කරණ දුරේක්ශය සදහා නිර්දේශ කරන සූර්යය පෙරණ වර්ගය ලබා ගැනීම වඩාත් උචිත වේ. සූර්යය පෙරණ භාවිතයේදී ඒවා යම් ආකාරයකින් පලුදු වී හෝ ඒවායේ සිදුරු පවතීද යන්න සොයා බැලීමටද වග බලා ගත යුතුය. සූර්යය පෙරණ ඉතා හොදින් දුරේක්ශයට සවි වී පැවතිය යුතුය. නැතහොත් සුලග වැනි භාහිර බලපෑම් හේතුවෙන් ඒවා ගැලවී යා හැකිය.
පහන් දැලි ආලේපිත වීදුරුවක් තුලින් නිරීක්ශණය.
මෙහිදී ඉතා පැහැදිලිව පෙනෙන වීදුරු කැබැල්ලක් ගෙන එහි එක් පෘශ්ඨයක් මතට පහන් දැලි තට්ටුවක් ආලේප වීමට සලස්වයි. එලෙස සකස් කර ගත් වීදුරුව යොදා ගෙන සූර්යයා නිරීක්ශණය කල හැකිය. මෙම ක්‍රමයේදී සූර්යයා කිසිම අපහසුතාවයකින් තොරව නිරීක්ශණය කිරීමට හැකි වූවත් මෙය ඉතා ආරක්ශාකාරී ක්‍රමයක් ලෙස විද්‍යාඥයින් අනුමත නොකරන බවද සදහන් කල යුතුය. ඊට හේතුව නම් මෙවැනි ආකාරයේ වීදුරු කැබැල්ලක් සාදා ගැනීමේදී හා භාවිතයේදී ඇති වන ප්‍රායෝගික ගැටලු නිසාවෙනි.
පෑස්සුම් කන්නාඩි වලින් නිරීක්ශණය
මේ සදහා ඉතා හොද ආදේශකයක් ලෙසට පෑස්සුම් කන්නාඩි (Welding Glasses ) දැක්විය හැකිය. නමුත් මෙහිදී සූර්යයා නිරීක්ශණය කිරීමට සුදුසු අදුරු බවින් යුත්, විද්‍යාඥයින් අනුමත කරන පරිදි (Shader 14) වර්ගයේ අදුරු බවින් යුත් පෑස්සුම් කන්නාඩි භාවිතා කිරීමට මතක තබා ගත යුතුය. Shader 14 වලට පහල අංක වලින් යුත් කන්නාඩි අදුරු බවින් අඩු වන අතර එවැනි කන්නාඩි සූර්යයා නිරීක්ශණය සදහා එතරම් සුදුසු නොවේ. පෑස්සුම් කන්නාඩි තුලින් සූර්යයා නිරීක්ශණය, ග්‍රහණ කන්නාඩි තුලින් සූරයයා නිරීක්ශණය තරම්ම ආරක්ෂාකාරී නොවූවත් ග්‍රහණ කන්නාඩියක් සොයා ගත නොහැකි සාමාන්‍යය පුත්ගලයෙකුට ඒ වෙනුවට භාවිතා කල හැකි හොද ආදේශකයක් ලෙසට මෙම ක්‍රමය හදුන්වා දිය හැකිය.
සූරයග්‍රහණ නිරීක්ශණයේදී ඉහත ආකාරයේ විශේෂ ආරක්ෂිත ක්‍රම අනිවාර්යයෙන් භාවිතා කල යුතු වූවත් පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් (Total solar eclipse ) පවතින අවස්තාවකදී පමණක් චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණයෙන්ම සූර්යයා වසා සිටින ඉතා කෙටි මිනිත්තු කිහිපයක කාලය තුල ඒ දෙස පියවි ඇසින් බලා සිටීම ආරක්ෂාකාරී බව කිව යුතුය. සූර්යග්‍රහණයකදී දැක ගත හැකි අපූර්වතම අවස්ථාව මෙය වනවාද නිසැකය. මීට අමතරව සූර්යයා එක එල්ලේ නිරීක්ශණය සදහා X-ray කඩදාසි, Photographic plates, Floppy Diskets වල ඇතුලත කොටස සහ සංයුක්ත තැටි යනාදිය භාවිතා කල හැකි වූවත් මෙවැනි ක්‍රම විද්‍යාඥයින් ආරක්ෂිත ක්‍රම ලෙස නොදක්වන බවද විශේෂයෙන් සදහන් කල යුතුය.
වතුර බේසමක් මතට සූරයය චායාව ලබා ගැනීමෙන්
මෙහිදී තරමක් විශාල බේසමක් ගෙන එය තුලට තරමක් දුරට ජලය පුරවා, ජලය මතට හිරු චායාව වැටීමට සලස්වයි. හිරු චායාව තිරයක් මතට ගැනීමේ ක්‍රමය මෙන් මෙහිදීද එලෙසම ජලය මතට වැටෙන හිරු චායාව මගින් සූර්යග්‍රහණය නිරීක්ශණය කල හැකිය. මෙම ක්‍රමය ආරක්ෂාකාරී වූවත් එය ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නොවන්නේ ජලය නිසලව පැවතීම අනිවාර්යය වීම හා සූර්යයා ඉහල අහසේ පවතින අවස්ථා වලදී පමණක් නිරීක්ශණ සිදු කල හැකි වන නිසා වෙනි. එම නිසා මෙම ක්‍රමය එතරම් ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නොවේ.
Read More