ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1957
ලෝක ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වරට කෘතීම චන්ද්‍රිකාවක් සාර්ථක ලෙස පෘථිවිය වටා කක්ෂගත කරමින් ලෝක අභ්‍යාවකාශ යුගය ආරම්භ විය.”ස්පූට්නික් 1″ යනුවෙන් නම්කල මෙම කෘතීම චන්ද්‍රිකාව රුසියානු විද්‍යාඥයින් පිරිසක් විසින් මෙහෙයවනු ලැබීය.
තවද රුසියාව හා ඇමරිකාව සඳ තරණයට යානා නිපදවීය. ඇමරිකාවේ නාසා ආයතනය ක්‍රියාත්මක කල ‘පයිනිය‍ර්’ ව්‍යාපෘතිය අසාර්ථක වූ අතර රුසියාවේ ලූනා ව්‍යාපෘතිය සාර්ථක විය.සැප්තැම්බර් මාසයේදී ලූනා-2 යානය සඳමත පතිතවූඅතර ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී “ලූනා-3” යානය සදේ ඡායාරූප රැගෙන පෘථිවියට ලගාවිය. මේ අනුව පළමුවරට සඳ තරණයට හිමි ගෞරවය රුසියාවට හිමිවිය.
ප්‍රථමකෘතීම චන්ද්‍රිකාව වන “ස්පූට්නික් 1”
ලූනා-2 යානය
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1958
ඇමරිකාවද අභ්‍යාවකාශ යුගයට මුල පුරනු ලැබීය.”එක්ස්පෝරර්-1″ නම් කෘතිම චන්ද්‍රිකාවක් සාර්ථකව පෘථිවිය වටා කක්ෂගතකරනු ලැබූ අතර මෙම චන්ද්‍රිකාවේ උපකාරයෙන් අප පෘථිවිය වටා ඇති අධි ආරෝපිත ආරක්ෂක වළලු පද්ධතියක් හදුනා ගැනීමට සමත්විය.ආචාර්ය වෑන් ඇලන් විසින් මෙම සොයාගැනීමට සමත් වූ අතර ඔහුගේ නමින් එනම් “වැන් ඇලන් කිරණ පද්ධතිය ” ලෙස මෙම වළලු පද්ධතිය හදුන්වයි.
එක්ස්ප්ලෝරර්-1
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1962
වෙනත් ග්‍රහලොවක් තරණය කල ප්‍රථම යානය ලෙස ඇමරිකාවේ ‘ මැරීනර් 2 ‘ යානය ඉතිහාසගතවිය.සිකුරුග්‍රහයාවටා ‘මැරීනර්-2’ යානය කක්ෂගත කෙරිණ.ඉන් පසු ‘මැරීනර් 4’ යානය 1965 දී අහගහරු කරා ලගාවීමට සමත් විය.
මැරීනර් 2
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1963
60වන දශකයේ ආරම්භයේදී හදුනා ගැනීමට ලක්වූ තරුවකට සමාන රේඩියෝ ප්‍රභවයක් වන ක්වේසාරයකින් නිකුත්වන කිරණ ආශ්‍රයෙන් වර්ණාවලියක් ලබාගෙන ඒ ඇසුරින් ක්වේසාර සක්‍රීය චක්‍රාවාට බවද ඒවා ආලෝකවර්ෂ ඉතාවිශාල ගනනාවක් ඈතින් පිහිටා ඇතිබවද ඕලන්දජාතික රේඩියෝතාරකා විද්‍යාඥ මාටින් ෂ්මිඩ් පෙන්වාදී ඇත.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1965
ආනෝ පෙන්ස්සියාස් සහ රොබට් විල්සන් විසින් අභ්‍යාවකාශයේ සිට පැමිණෙන් රේඩියෝ තරංග විශේෂයක් හඳුනා ගත්හ.එම තරංගලැබෙන්නේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක -270 ක් වන වස්තුවකින් බව ඔවුන් නිගමනය කර ඇත.නමුත් වැඩිදුර පරීක්ෂණ කරන මොවුන් පවසා ඇත්තේ එම රේඩියෝ තරංග පැමිණෙන්නේ වස්තුවකින් නොව මීට වසර බිලියන 13 කට පෙර විශ්වය නිර්මාණය වූ මහා පිපිරුමෙන් පසු ඉතිරිව ඇති විකිරණ වලින් බවයි.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1967
පල්සාර සොයාගැනීමට ලක් විය. සුපර් නෝවා පිපිරුමකින් පසු ඉතිරිවන අධික චුම්බක කේෂ්ත්‍රය හේතුවෙන් අධික වේගයෙන් භ්‍රමණය වන නියුට්‍රෝන තරුලෙස අද මෙම පල්සාර් හැදින්වේ.ජොසලින් බෙල් සහ ඇන්ටනී හෙවිෂ් විසින් දීර්ඝ කාලයක් රේඩියෝ තරංග අධ්‍යනය කරමින් පල්සාර සොයාගන්නා ලදී.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1969
ලෝක ඉතිහාසයේ රන් අකුරින් සනිටුහන්වූ මෙම යුගයේ මිනිසා සඳමත පාතබනු ලැබීය.මෙසේ ලෝක ඉතිහාසයේ අභ්‍යාවකාශ යුගයේ ආන්දෝලනයකට ලක්කිරීමට ඇමරිකාව සමත්විය.ඒ ඇපලෝ 11 අභ්‍යාවකාශගත කිරීමත් සමඟය. ජුලි මාසයේදී 21 වනදින අජටාකාශගාමී නීල්.ඒ.ආම්ස්ට්‍රෝන් විසින් ප්‍රථමව සඳට පාතබමින් මෙසේ පැවසීය “මෙය මිනිසෙකුගේ එක් කුඩා පියවරක් පමණය ,නමුත් මෙය මිනිස් සංහතියේම ඉදිරියට තැබූ යෝධ පිම්මක් වනු ඇත”. නීල් ආම්ස්ට්‍රෝන් සඳමත පාතබා පැයකට පමන පසු එඩ්වි ඕල්ඩරින් ද චන්ද්‍රයාගේ ගවේෂණ කටයුතු වල නිරතවී ඇත.මෙම ව්‍යාපෘතියෙන් පසු තවත් ව්‍යාපෘති කිහිපයක් මගින්ම සඳමතට මිනිසුන් රැගෙනගිය අතර එහිදී ඇතැම් යානා සතුව මිනිසුන් ප්‍රවාහනය කලහැකි රෝවරද තිබිණ.
ඇපලෝ 11 අභ්‍යාවකාශගතකරන අවස්ථාව
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1970
තාරකාවිද්‍යා නිරීක්ෂණ ක්ෂේත්‍රයට අලුත් අංගයක් එක විය එනම් X කිරණ තාරකාවිද්‍යාවයි.Xකිරණ ආශිතව ගැඹුරු අහස නිරීක්ෂණය මෙහි ප්‍රධාන කාර්යයි.මේ සඳහා තැනුණ X කිරණ චන්ද්‍රිකාවක් වන යුහුරු(Uhuru)චන්ද්‍රිකාව අභ්‍යාවකාශ ගත කෙරිණි.යුහුරු මගින් කිරණ ප්‍රභව 300ක් අධීක්ෂණයට ලක්කරයි.
යුහුරු(Uhuru)X කිරණ චන්ද්‍රිකාව
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1971
රුසියාව මගින් ප්‍රථම අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යසාථානය කක්ෂගත කෙරිණි.මෙය ‘සැල්යුට්-1’ (Salyut-1) නම් වේ. අනතුරුව ‘මීර්’ අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යස්ථානයද රුසියාව විසින් කක්ෂගත කෙරිණි.පෘථිවි කක්ෂය මත පිහිවන මෙවැනි අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යස්ථාන පරීක්ෂණ සිදුකිරීමටද,අභ්‍යාවකාශයේ ඇති විවිද අභ්‍යාවකාශ උපකරණ අලුත්වැඩියා කිරීම් කටයුතුවලදී ගඟනගාමීන්ගේ නවාතැන් ලෙසද වැදගත් වේ.
සැල්යුට්-1 (Salyut-1) අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යස්ථානය
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1972
“පයනියර්10” ගුවන් ගත කෙරිණි.ඇමරිකානු විද්‍යාඥයින් පිරිසක් විසින් සාර්ථකව ගුවන් ගතකල “පයනියර්10″මගින් ප්‍රධාන වශයෙන් අරමුණවීඇත්තේ ඈතින් පිහිටි ග්‍රහයින්ගේ තතුසොයා බැලීමයි.බ්‍රහස්පතී,සෙනසුරු,යුරේනස්,යන ග්‍රහයින්ගේ කක්ෂහරහා ගමන්ගත් මෙය අප සෞරග්‍රහමණ්ඩලයේ ඈතටම ගිය ප්‍රථම යානයයි.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1975
රුසියනු අභ්‍යාවකාශ යානයක් වන “මිනෝරා”සිකුරු ග්‍රහයාමතට පතිත්විය.ප්‍රථම වරට සිකුරු පෘෂ්ඨයට ඡායාරූපගත කිරීමට මෙම යානයට හැහකිවිය.නමුත් අවාසනාවකට මෙන් මෙම යානය සිකුරු පෘෂ්ඨයට ගොඩ බැස පැය කීපයක් ඇතුලත දැවී විනාශවිය.
ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1976
නාසා ආයතනය විසින් අගහරු ග්‍රහයා නිරීක්ෂණයට “වයිකිං-1″යානය සහ “වයිකිං-2″යානය අගහරු වටා කක්ෂගත කෙරිණි.මෙම ව්‍යාපෘතියට අනුව තවත් යානයක් අගහරු මත ගොඩබැස අගහරුගේ පාෂාණ විෂ්ලේෂණය කර ඇත. මෙමඟින් අගහරු ග්‍රහයාගේ සංයුතිය පිළිබඳ ඉතා විශාල තොරතුරු ප්‍රමාණයක් සොයා ගැනීමට හැකිවිය.
“වයිකිං-1″යානය