සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය

ක්ෂීරපථය නම්වූ තරු නිහාරිකා පිරිවරා ගත් අති විශාල මන්දාකිණියේ ඉතා කුඩාවූ ස්ථානයක අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය පවතින බව අපි දනිමු. අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ප්‍රධාන බලවතා වන්නේ සූර්යයා යි. තවද ඊට අමතරව එයට ග්‍රලෝක 08ක් අයත් වේ.

ඒවා පිළිවෙළින් බුධ,සිකුරු,පෘථීවිය,අඟහරු,බ්‍රහස්පති,සෙනසුරු,යුරේනස්,නෙප්චූන් යන ග්‍රහලෝක 08 වේ. තවද මෙය වාමන ග්‍රහලෝක වලින් ද, ඊට අමතරව ග්‍රහක වළල්ලක් මෙන්ම ග්‍රහයන්ගේ උප ග්‍රහයන් ගෙන්ද සමන්විත වෙයි. ප්ලුටෝ,චාරොන්,සෙරස් හා ඒරිස් මෙහි ඇති වාමන ග්‍රහලෝක වේ.

බුධ
මෙය සූර්යයාට ළඟම ග්‍රහයා ය. අවාට බහුළව ඇත. ඉතා තුනී වායුගෝලයක් පවති. උප ග්‍රහයින් නැත.


සිකුරු
සූර්යයාගේ සිට 2ට පවති. ඉතා විශාල වායුගෝලයක් පවති. එහි කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුව බහුලව පවති. එනිසා හරිතාගාර ආචරණය පවති. මතුපිට උෂ්ණත්වය අධිකය.


පෘථීවිය
සූර්යයාගේ සිට 03 වැනියට පවති. ජීවය පවතී. ජීවය පැවතීමට අවශ්‍ය සියලූ සාධක හොඳින් පවති. උප ග්‍රහයා චන්ද්‍රයා වේ.


අඟහරු
සූර්යයාගේ සිට 04 වැනියට පවති. රතු පාටින් දිස්වෙයි. මීට හේතුව වන්නේ අඟහරු මතුපිට යකඩ ඔක්සයිඩ් (මළකඩ) බහුලව පැවතීමයි. කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ඇත. ෆෝබෝස් හා ඩීමෝස් ලෙස උප ග්‍රහයන් දෙදෙනෙකි.


බ්‍රහස්පති
සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ විශාලතම ග්‍රහයා වේ. ඉතා වේගයෙන් භ්‍රමණය වන්නේ ද මොහුය. භ්‍රමණ කාලය පැය 10කි. උප ග්‍රහයන් රාශියක් ඇත. ඒ අතරින් ගැනිමීඩ් උප ග්‍රහයා සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ විශාලතම උප ග්‍රහයා වේ. ඉතා පැහැදිලි රතු පාට විශාල ලපයක් ඇත එය බ්‍රහස්පතිගේ රතු ලපය නමින් හඳුන්වයි. වායුමය ග්‍රහලොවකි. ප්‍රධාන වශයෙන් හයිඩ්‍රජන් (H), හීලියම් (He), යන වායු වලින් සෑදී ඇත.


සෙනසුරු
සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ අලංකාරම ග්‍රහලොව මෙයයි. වළලූ පද්ධතියක් ඇත. තවද සෙනසුරු වායුමය ග්‍රහලොවකි. උප ග්‍රහයන් විශාල සංඛ්‍යාවකි. උදා – ටයිටන්, ඩියෝන්,රිහා
යුරේනස්
සිරසේ සිට අංශක 98ක ඇලවීමක් සහිතව භ්‍රමණය වේ. උප ග්‍රහයන් කීපයකි. ටයිටේනියා, ඒරියල්, අම්බ්‍රයල් ඒ අතර වේ.


නෙප්චූන්
මීතේන් අඩංගු වායුගෝලය නිසා නිල් පාටට දිස්වේ. උප ග්‍රහයන් කීපයක් ඇත. සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ සිසිල්ම භූමිය වන, ට්‍රයිටන් උප ග්‍රහයා ඇත. වායුමය ග්‍රහලොවකි.


ග්‍රහක වළල්ල
අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ ග්‍රහක වළල්ලක් පවති. මෙහි ග්‍රහක නමින් හැඳින්වෙන විවිධ ප්‍රමාණයේ පාෂාණ කොටස් පවති. මෙම ග්‍රහක වළල්ල අඟහරු ග්‍රහයා හා බ්‍රහස්පති අතර පිහිටා ඇත. මෙහි පරතරය කිලෝමීටර 5503900 පමණ වන අතර පල්ස්,වෙස්ටා හා ජූනෝ යනු එහි ඇති ප්‍රධාන ග්‍රහක 03කි. මෙම ග්‍රහක වළල්ලට ඇතුළතින් ඇති බුධ,සිකුරු,පෘථීවිය,අඟහරු අභ්‍යන්තර ග්‍රහලෝක ලෙසද,මෙම ග්‍රහක වළල්ලට පිටතින් ඇති බ්‍රහස්පති,සෙනසුරු,යුරේනස්,නෙප්චූන් බාහිර ග්‍රහලෝක ලෙසින් ද හඳුන්වයි.


වාමන ග්‍රහලෝක හා ප්ලුටෝ
කලින් ප්‍රධාන ග්‍රහලෝකයක් ලෙස පැවති ප්ලුටෝ මෑතකදී වාමන ග්‍රහයෙක් ලෙස වර්ග කර ඇත. එරිස් ලෙස හඳුන්වන නව ග්‍රහ වස්තුවක් මෙලෙස වාමන ග්‍රහලෝක ලෙස නව වර්ගීකරණයක් ඇති කිරීමට ප්‍රධාන හේතුව විය. මෙහිදී ප්ලුටෝට තම සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ 9වන ස්ථානය අහිමි වී වාමන ග්‍රහලෝක ලෙස හැඳින්වෙන වර්ගයට අයත් වීමට සිදුවිය. තවද මෙහිදී ප්ලුටෝගේ උපග්‍රහයා ලෙස පැවති චාරොන් ද, ග්‍රහක වළල්ලේ විශාලතම ග්‍රහකය ලෙස පැවති සෙරස් ද, අලූතින් සොයාගත් ඒරිස් ද වාමන ග්‍රහලෝක ලෙස කෙරිණි.
මෙම සියලූම ග්‍රහලෝක සූර්යයා වටා ඉලිප්සාකාර මාර්ග වල ගමන් කරයි. තවද මේවාට සූර්යයා වටා සම්පූර්ණ වටයක් ගමන් කිරීමට ගතවන කාලයද එකිනෙකට වෙනස් ය. එපමණක් නොව මීට අමතරව අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයද ක්ෂීරපථ මණ්දාකිණිය වටා ගමන් කරයි. මෙම ගමන් කරන වේගය තත්පරයට කිලෝමීටර 200ක් පමණ වන අතර එක් වටයක් ගමන් කිරීමට වසර මිලියන 240ක පමණ කාලයක් ගතවේ.


චන්ද්‍රයා
චන්ද්‍රයා හෙවත් සඳ යනු අප නිවහන වන පෘථීවියේ උප ග්‍රහයාය. එය පෘථීවිය වටා පරිභ්‍රමණය වන එකම ස්වාභාවික චන්ද්‍රිකාව යි. චන්ද්‍රයාගේ භ්‍රමණ කාලය මෙන්ම පරිභ්‍රමණ කාලයද දින 29.5 වන එකම අගයකි. මේ හේතුව නිසා අපට සෑම විටම පෙනෙන්නේ සඳේ එක් පැත්තක් පමණි. චන්ද්‍රයාගේ පෘෂ්ටයේ අවාට බහුල වන අතර චන්ද්‍රයා සතුව වායුගෝලයක්ද නොමැත. වර්ෂ 1969 දී නීල් ආම්ස්ට්‍රෝන් ඇපලෝ 11 යානය මගින් සඳ වෙත ගොස් ප්‍රථමයෙන්ම සඳ මත පා තබන ලදී. සඳේ උපත පිළිබඳව ද ප්‍රධාන මත 04ක් පැවතුනද, දැනට වඩාත් එයින් වඩාත් පිළිගන්නා මතය වී ඇත්තේ මහා ගැටුම් කල්පිතයයි.


වල්ගාතරු
සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ වල්ගාතරු ලෙස හැඳින්වෙන වස්තූන් විශේෂයක් ද පවති. මේවා ප්‍රධාන වශයෙන්ම ඇතිවන්නේ ඌට් වළාවේ හා කුයිපර් පටියේ ඇති වස්තූන් ගෙනි. අප සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය වටකරමින් යෝධ වළා පටලයක් පවති මෙය ඌට් වළාව ලෙස හැඳින්වේ. තවද නෙප්චූන් ග්‍රහලොවට පිටතින් කුයිපර් පටිය නම් ප්‍රදේශයක් පිහිටයි. මෙම ඌට් වළාව හා කුයිපර් පටිය තුළ කුඩා හිම බෝල වැනි පාෂාණ කැබලි පවති. එම සමහර පාෂාණ කැබලි ඌට් වළාවෙන් හා කුයිපර් පටියෙන් ඉවතට පැමිණ සූර්යයා වටා ගමන් කිරීම අරඹයි. මේවා සූර්යයාට ළං වන විට ඒවායේ තිබූ මිදුනු හිම වාශ්ප වී ගොස් දිගු වල්ගයක් ලෙස දිස් වේ. මෙවිට මෙය වල්ගා තරුවක් ලෙස හඳුන්වයි.


උල්කාපාත
රාත්‍රි කාලයේ අහස නිරීක්ෂණය කිරීමේදී එකවරම කඩා වැටෙන තරු මෙන් ආලෝකය විහිදුවමින් එකවරම නැතිවී යන එළි දැකීමට හැකිවේ. මේවා උල්කාපාත ලෙස හැඳින්වේ. සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ තැනින් තැන පිහිටි කුඩා පාෂාණ කැබලි පෘථීවියේ ගුරුත්වාකර්ෂණයට හසුවී පෘථීවිය තුළට ගමන් කිරීමට පටන් ගනි. මේවා පෘථීවි වායුගෝලය හරහා ගමන් කිරීමේදී ඇතිවන ඝර්ෂණයෙන් දැවී යයි. එවිට මේවායෙන් ආලෝකය විහිදෙන අතර එවිට එය උල්කාපාතයක් ලෙස හඳුන්වයි.


චන්ද්‍රිකා
ග්‍රහලොවක් වටා කක්ෂගත වී පෘථීවිය වටා පරිභ්‍රමණය වන වස්තු චන්ද්‍රිකා වේ. සඳ යනු පෘථීවිය වටා පරිභ්‍රමණය වන ස්වාභාවික චන්ද්‍රිකාවයි මීට අමතරව පෘථීව්ය වටා පරිභ්‍රමණය වන මිනිසා විසින් නිපදවා අභ්‍යවකාශ ගත කළ කෘතිම චන්ද්‍රිකා පවති. මේවා චන්ද්‍රයා මෙන් පෘථීවිය වටා විවිධ වේග වලින් පරිභ්‍රමණය වේ. මෙම චන්ද්‍රිකා තාක්ෂණය පිළිබඳව ප්‍රථම වරට ලොවට මතයක් ඉදිරිපත් කලේ ලාංකික තාරකා විද්‍යාඥයෙකු වන ශ්‍රිමත් ආතර් සී ක්ලාක් මහතා විසිනි. ලොව ප්‍රථම කෘතිම චන්ද්‍රිකාව ස්පුට්නික් 1 නම් චන්ද්‍රිකාවයි. එය වර්ෂ 1957 දී රුසියාව මගින් ගුවන්ගත කරන ලදී. අභ්‍යාවකාශ යුගයේ ආරම්භයද ස්පුට්නික් 1 අභ්‍යාවකාශ ගත කිරීම සමග සිදුවීය. චන්ද්‍රිකා මගින් ඉටු වන සේවාවන් ද රාශියකි. ලොව පණිවුඩ හුවමාරු කිරීම, කාලගුණික තොරතුරු ලබා ගැනීම, විවිධ ග්‍රහක ග්‍රහලෝක ගැන පරික්ෂණ සිදුකිරීම ඉන් සමහරකි. මෙම චන්ද්‍රිකා තාක්ෂණය ලෝකයේ පණිවුඩ හුවමාරුව ඉතා ශීඝ්‍ර ලෙස සිදුකිරීමට ඛෙහෙවින් ඉවහල් වී ඇත.

Read More

තාරකා විද්‍යා ඉතිහාසය හා එහි මූලික පසුබිම

සඳ ගිලගත් රැයක දහසක් තාරකා දිලෙන්නාවූ රාත්‍රී අහස් ගැබ අප කාගේත් නෙත් සිත් වසඟ කරවන චමත්කාර දසුනකි. ඒ නිසාම මෙය අතීත සිංහල සාහිත්‍යයේ චමත්කාර ලෙස වර්ණනයට ලක්වී ඇති අවස්ථා එමට ය. පූජාවලිය රචිත බුද්ධපුත්‍ර හිමියන් රාත්‍රී අහස වර්ණනා කර ඇත්තේ මේ ආකාරයට ය.
“එකෙනෙහි නිශා නැමැති කාන්තා තොමෝ තරු පෙළ නැමැති ගෙළේ මුතුදම් පැළඳ නිල්වලා නැමැති වැටි තනා දික් නැමැති හස්තයෙන් සඳරැස් නැමැති දිවසළු විදා…….”

අදින් වසර දහස් ගණනකට ඉහත ආදී මුතුන් මිත්තන්ගේ නෙත් සිත් අභියස මැවුණු මේ මනරම් දසුන් ඔස්සේ කුතුහලයෙන් පිරුණු ඔවුන්ගේ චෛතසිකය මෙහෙයවීමේ ප්‍රතිඵල වශයෙන් තාරකා විද්‍යාව බිහිවූ බව කිව හැකි ය. කුතුහලය මගින්ම ඇතිවූ මෙම තාරකා වීද්‍යාව අනෙකුත් සෑම විද්‍යාවකම උපත බවද කිව හැකි ය. ඒ නිසා තාරකා විද්‍යාව හදාරන අප එහි සුන්දර වූ ඉතිහාසය ගැන බිඳක් හෝ දැන ගැනීම යුතුකමකි.

උතුරු බැබිලෝනියාවේ මීට වසර 4500 කට පමණ පෙර විසූ අක්කාසියන්වරු පුරාණතම කාලයේ දී තාරකා විද්‍යා වාර්තා තැබූවන් අතර කැපී පෙනේ. ඔවුනට හිරු හා සඳුගේ චලනයන් ගැනද, පසු කාලීනව ග්‍රහයන්ගේ චලනයන් ගැනද, අදහසක් තිබූ බවට සාක්ෂි ඇත. දින දසුනේ මුල්ම නිපැයුම් කරුවන් ලෙසින් සැලකෙන චීන ජාතිකයන් ක්‍රි පු 2500 දී, ප්‍රධාන ග්‍රහලෝකවල සමීප වීමක් වාර්තා කර ඇත. ක්‍රි පු 400 දී, මුල්ම වල්ගා තරු සිතියමද ඔවුන් විසින් නිපදවන ලදී. ඇරිසෝනාහි ජීවත් වූ ආදි ඉන්දියන්වරු විසින් දිගු ලී දණ්ඩක දිනෙන් දින සිදුවන කාලගුණික විපර්යාස විවිධ සළකුණු වලින් ලකුණු කර එය දින දර්ශනයක් ලෙස භාවිතා කර ඇත. දේහය පුරාම තරු අඩංගු වී තිබූ සමස්ත විශ්වයටම සිටි එක් එක් දේවතාවියක් විසින් සෘතුමය වෙනස්වීම ඇතුළු විශ්වයේ සියලූ කටයුතු කළ බව ඊජිප්තු වාසීන්ගේ විශ්වාසය විය.

සුර්යයාගේ හා චන්ද්‍රයාගේ දෘශ්‍ය ගමන්මග නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා විශාල ගල් කුළුණු භාවිතා කරමින් වඩාත් විධිමත් ක්‍රියා මාර්ගයක් ක්‍රි පු 2800-2200 අතර කාලයේ ජීවත්වූ එංගලන්ත වාසීන් විසින් අනුගමනය කළ බවට වාර්තා සහ ඇමරිකාවේ දකුණු හා බටහිර ප්‍රදේශවල ජීවත්වූ ස්වදේශික ඇරිසෝනා ඉන්දියන්වරුන්ද චන්ද්‍රයාගේ හැසිරීම අනුව වසරක් මාස 12ක කාලයකට පමණ ඛෙදා තිබුණි.

හදිසි දේව හස්තයක බලපෑමකින් තොරව ස්වභාවික සංසිද්ධීන් සිදුවන බව පෙන්වා දීමට ග්‍රීකයන්පෙළඹුණහ. මිත්‍යාවිශ්වායන් ගෙන් තාරකා විද්‍යාව මුදා වර්ධනය කිරීමෙහිලා ග්‍රීක චින්තකයෝ පුරෝගාමී වූහ.ක්‍රි පු 636-546 අතර ජීවත් වු තැලස් අප දන්නා පැරණිතම තාරකා විද්‍යාඥයා වේ. සූර්යයා සහ තරු දෙවියන් නොව ගිනි බෝල බව ඔහු ප්‍රකාශ කළේය. ක්‍රි පු 540-570 අතර කාලයේ විසූ පයිතගරස් චන්ද්‍රයා මතට වැටෙන පෘථීවියේ සෙවනැල්ල අධ්‍යයනය කර ඒ අනුව පෘථීවිය ගෝලාකාර බව ප්‍රථම වරට හෙළි කළේය.
ලොව සුප්‍රසිද්ධ දාර්ශනිකයකු වූ ඇරිස්ටෝටල් පෘථීවිය විශ්වය මැද පිහිටන බවත්, ග්‍රහලෝක හා අනෙක් සියලූම ආකාශ වස්තු පෘථීවිය වටා ගමන් කරන බවත් ප්‍රකාශ කළේය. නමුත් ක්‍රි පු 310-236 කාලයේ විසූ ඇරිස්ටාකස් සූර්යයා වටා පෘථීවිය හා සෙසු ග්‍රහවස්තු ගමන් කරන බව කීවේය. ඒ අනුව මොහු මුලින්ම පෘථීවි කේන්ද්‍රවාදය පිළිබඳ අදහස ඉදිරිපත් කළේය. තවද පසුව එරොස්තනීස් නම් විද්‍යාඥයා පෘථීවිය එහි සිරසට අංශක 23 1/2 ඇල බව කීවේය.

ක්ලෝඩියස් ටොලමි
ක්‍රි පු 150 දී පමණ ජීවත්වූ මොහු පෙළොව (පෘථීවිය) විශ්වයේ මැද බවත් සියලූ ග්‍රහලෝක ඒ වටා වෘත්තාකාර මාර්ගවල චලිත වන බවත් පැවසෙන භූකේන්ද්‍රවාදය ඉදිරිපත් කළේය. මෙම වාදය වසර 1500ක් පමණ අභියෝගයකින් තොරව පැවතුණි. තවද මොහු තමාගේ සොයාගැනීම ඇතුළත් අල්මැජෙස්ටම් නම් ග්‍රන්ථයක් ලීවේය.

නිකොලස් කොපර්නිකස් (ක්‍රි ව 1473-1543)
මොහු විසින් සූර්යයා සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ මැද ඇති බවත්, අනෙකුත් ග්‍රහලෝක සූර්යයා වටා භ්‍රමණය වෙමින් පවතින බවත් ප්‍රකාශ කරමින් සූර්යකේන්ද්‍ර වාදය ඉදිරිපත් කළේය. මෙමගින් ටොලමිගේ භූකේන්ද්‍රවාදය අභියෝගයට ලක් විය. එය භූකේන්ද්‍රවාදය බිඳ දැමීමට ඉවහල් විය. මොහු De Revolutionibus orbitum celestium යන ග්‍රන්ථයෙන් සූර්ය කේන්ද්‍රවාදය ලොවට ඉදිරිපත් කළේය.

ටයිකෝ බ්‍රාහේ (ක්‍රි ව 1543-1607)
පියවි ඇසින් අහස දෙස බලා වාර්තා තැබූ හොඳම තාරකා විද්‍යාඥයා මොහු විය. මොහු සුපර් නෝවා පිපුරුමක් පියවි ඇසින් නිරීක්ෂණය කළේය. තවද මොහුට එකල ඩෙන්මාර්කයේ සිටි 11 වන ෆ්‍රෙඩ්‍රික් රජු ඔහුගේ පරීක්ෂණ කටයුතු වලට (HVEN) දූපත පරිත්‍යාග කළේය. මොහු චන්ද්‍රයාට වඩාත් ඈතින් සෙසු ග්‍රහලෝක හා තරු පිහිටා ඇති බව ප්‍රකාශ කළේය.

ජොහැන්නස් නෙප්ලර් (ක්‍රි ව 1571-1630)
කෙප්ලර් තාරකාවිද්‍යාවට අත්පොත් තැබුවේ ටයිකෝ බ්‍රාහේ ගෙනි. මොහු ග්‍රහ වස්තුවල චලිතය පිළබඳ ඉතා වැදගත් නියම 03 ක් ඉදිරිපත් කළේය.

ගැලීලියෝ ගැලිලි (ක්‍රි ව 1504-1642)
දුරේක්ෂයක් නිපදවා එය ප්‍රථමයෙන් අහසට යොමුකර අහස නිරීක්ෂණය කරනු ලැබුවේ ගැලීලියෝ විසිනි. තවද මොහු ප්‍රථමයෙන්ම බ්‍රහස්පති ග්‍රහයාගේ උප ග්‍රහයන් 04ක් නිරීක්ෂණය කළේය. එනම් ගැනිමීඩ්,කැලිස්ටෝ,යුරෝපා,අයෝ යන උප ග්‍රහයන්ය. මේවා ගැලීලියානු චන්ද්‍රයන් නම් වේ. මීට අමතරව මොහු සඳේ ඇති කඳු වල උස ගණනය කළේය.

මීට අමතරව සර් අයිසැක් නිවිටන්, ඇල්බට් අයින්ස්ටයින්, විලියම් හර්ෂල් හා හාලෝ ෂාප්ලි යන විද්‍යාඥයින් දල තාරකා විද්‍යාවට අති විශාල සේවාවක් කළහ.


Read More

ඛගෝලය

 

ඔබට රාත්‍රී අහස නිරීක්ෂණයේදී අහසේ ඇති තරු කුමන දුරකින් පිහිටන්නේ දැයි සොයාගත හැකිද? කුමන තරුව දුරින්ම පිහිටන්නේද කුමන තරුව ළඟින්ම පිහිටන්නේදැයි අපට සොයා ගත හැක.අපට පෙනෙන්නේ සියළුම තරු එකම දුරකින් පිහිටන්නා සේය. එම නිසා අධ්‍යයනය කිරීමේ පහසුව තකා පෘථීවිය වටා පිහිටි මනඃකල්පිත ගෝලයක මෙම තරු පිහිටන්නේ යැයි උපකල්පනය කෙරේ. එම ගෝලය ඛගෝලය ලෙස හඳුන්වනු ලබයි.මෙහිදී ඛගෝලයේ එක් එක් තරුවට නියමිත ස්ථානයක් ඇති අතර, පෘථීවියේ රටවල් ඛෙදා ඇති ලෙස ඛගෝලය තාරකා රාශිවලට ඛෙදා ඇත. මෙලෙස ඛගෝලය තාරකා රාශි 88කට ඛෙදා දක්වා ඇත.

පෘථීවි ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය.
රටවල් සොයාගැනීමට අක්ෂාංශ දේශාංශ භාවිතා කරන්නා සේම තරු රටා වෙන් කර හඳුනා ගැනීමට ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය භාවිතා කරයි. මෙහිදී පෘථීවියේ සමකය මඟින් සමාන කොටස් දෙකකට ඛෙදා වෙන් කර උතුරු කොටස උත්තරාර්ධගෝලය ලෙස හා දකුණු කොටස දක්ෂිණාර්ධගෝලය ලෙස හඳුන්වයි. තවද සමකයට සමාන්තරව අඳිනු ලබන රේඛා අක්ෂාංශ රේඛා ලෙසද, සමකයට ලම්භකව අඳිනු ලබන රේඛා දේශාංශ රේඛා ලෙසද හඳුන්වයි. මෙම ඛණ්ඩාංක පද්ධතියෙන් පෘථීවියේ ඕනෑම ස්ථානයක පිහිටීම දැක්විය හැක.

ඛගෝල ඛණ්ඩාංක පද්ධති.

සමක පද්ධතිය (Equatorial System) :-
පෘථීවියේ රටවල් හඳුනා ගැනීමට ඉහත ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය භාවිතා කරන්නා සේම ඛගෝලයේ තරු රටාවල පිහිටීම සොයා ගැනීමටද ඛණ්ඩාංක පද්ධතියක් ඇත. පෘථීවියේ ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය ඛගෝලය තෙක් ප්‍රඬේපණය කිරීමට හැකිනම් එමගින් ඛගෝල පද්ධතියද අවබෝධ කරගැනීම පහසු වනු ඇත.

පෘථීවි සමකයට අදාල ඛගෝලයේ ඇඳි රේඛාව ඛගෝල සමකයයි. තවද අක්ෂාංශ වලට අනුරූප රේඛා Declination(DEC) ‍- නම්වන අතර දේශාංශ වලට අනුරූප රේඛා Right Ascension(RA) – නම් වේ. මෙම ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය සමක පද්ධතිය නම් වේ.

මෙහිදී අක්ෂාංශ වලට අනුරූප රේඛා Declination මනිනු ලබන්නේ අංශක වලිනි. මෙහිදී උතුරු අර්ධයෙ Declination හි අගය ධන(+) ලෙසත්, දකුණු අර්ධ ගෝලයේ Declination අගය ඍණ(-) ලෙසත්, සළකනු ලැබේ. තවද දේශාංශවලට අනුරූප රේඛා වන RA රේඛා අනෙකුත් ඛණ්ඩාංක මෙන් අංශක වලින් මනින්නේ නැත. එය මනිනු ලබන්නේ පැය වලිනි. මෙහිදී ඛගෝල සමකය පැය 24කට ඛෙදා ඇති අතර එක් පැයක් මිනිත්තු 60ක් හා මිනිත්තුවක් තත්පර 60කට ඛෙදා ඇත. උදාහරණයක් ලෙස ගත්විට සීරියස් තරුවේ ඛණ්ඩාංක වනුයේ RA}06 h 45’2m yd Dec}-16Ÿ 43Z ය.

ඬිතිජ පද්ධතිය (Horizontal System) :-

ඛගෝලයේ නිවැරදි ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය ඉහත දක්වා ඇති සමක පද්ධතිය වන නමුත් තවත් ඛණ්ඩාංක පද්ධතියක් ඇත. එය ඬිතිජ පද්ධතියයි. මෙය ඉතා පහසුවෙන් අවබෝධ කර ගැනීමට හැක අහසේ කිසියම් ආකාශ වස්තුවක් තිබේ යැයි සිතන්න. එම වස්තුවට ඬිතිජය දිගේ උතුරේ සිට දක්ෂිණාවර්ථව තිඛෙන කෝණය උද්දිගංශය වශයෙන්ද, එයට ඬිතිජයේ සිට ඉහළට ඇති අවම කෝණය උච්චය ලෙසද හඳුන්වයි.මෙය ඬිතිජ පද්ධතිය නම් වේ.

ඛණ්ඩාංක පද්ධති දෙකක් අවශ්‍ය වන්නේ ඇයි ?

ඔබ යම්කිසි වස්තුවක පිහිටීම ඬිතිජ පද්ධතිය ඇසුරෙන් යමෙකුට පැවසුවා යැයි සිතන්න. එහිදී
ඔබ ඔහුට එය නැරඹිය යුතු වේලාව,දිනය,ස්ථානය සඳහන් කළ යුතුය.එනම් එම වස්තුවේ පිහිටීම කාලය සමඟ
වෙනස් වේ. පෘථීවිය පැයකට අංශක 15ක ප්‍රමාණයක් භ්‍රමණය වන බැවින් මෙලෙස කාලය සඳහන් කළ යුතුය. එම නිසා කාලය සමඟ ඕනෑම වස්තුවක පිහිටීම ඬිතිජ පද්ධතියට සාපේක්ෂව වෙනස් වේ. මෙම වෙනස්වීම සමක පද්ධතියට අදාල නොවන අතර සමක පද්ධතියේ ඛණ්ඩාංක කාලයට අනුව වෙනස් වන්නේ නැත.
විෂුවයන් හා ක්‍රාන්ති වලය.

සූර්යයාද අප සළකන්නේ ඛගෝල වස්තුවක් ලෙසය. නමුත් මෙයට ඛගෝලයේ නිශ්චිත ස්ථානයක්
නොමැත. එහෙත් ඛගෝලයේ සූර්යයා තිබේ යැයි ඇඳිය හැකි ප්‍රදේශය රේඛාවකින් ලකුණු කර දැක්විය හැක.මේ
රේඛාව ක්‍රාන්තිවලය ලෙස හඳුන්වයි. සඳ ඇතුළු අනෙකුත් ග්‍රහලෝක ගමන් කරන්නේ ක්‍රාන්තිවලය ආසන්න ගමන් මාර්ග වලය. බොහෝ විට ග්‍රහලෝක නිරීක්ෂණයේදී ක්‍රාන්තිවලයට ආසන්නව නිරීක්ෂණය කළ යුතුය. මෙයට අමතරව මෙම ක්‍රාන්තිවලය සමකය ස්ථාන දෙකකදී ඡේදනය කරනු ලබයි. එම ලක්ෂ්‍යයන් විෂුවයන් ලෙස හැඳින්වේ. සූර්යයා තම චලිතයේදී දක්ෂිණාර්ධ ගෝලයේ සිට උත්තරාර්ධ ගෝලයට පැමිණෙන ස්ථානය වසන්ත විෂුවය නමින්ද, උත්තරාර්ධ ගෝලයේ සිට දක්ෂිණාර්ධ ගෝලයට පැමිණෙන ස්ථානය සරත් විෂුවය නමින්ද හඳුන්වයි. සූර්යයා මෙම ස්ථානයන්ට පැමිŒම මාර්තු 21 හා සැප්තැම්බර් 21 ආසන්න දිනවලදී සිදු වේ.

නිරීක්ෂණ තාරකා වි්‍යවේදී දැන සිටිය යුතු පද:

Zenith :- අපගේ හිස කෙළින්ම මනඃකල්පිත රේඛාවක් ඇන්ද විට එය ඛගෝලය හමුවන ස්ථානය මෙම නමින්
හැඳින්වේ.

Nadir :- අපගේ දෙපතුල දිශාවට මනඃකල්පිත රේඛාවක් ඇන්ද විට එය ඛගෝලය හමුවන ස්ථානය මෙනමින්
හැඳින්වේ. හරියටම zenith එකට විරුද්ධ දිශාවේ පිහිටයි.

Celestial :-පෘථීවි අක්ෂය දික්කළ විට එය ඛගෝලය ස්ථාන දෙකකදී ස්පර්ශ වේ. මේවා උතුරු හා දකුණු ඛගෝලCelestial Pole)ද, දික් කළ අක්ෂය ඛගෝල අක්ෂය ද වන අතර ඛගෝලය මෙයවටා භ්‍රමණය වේ.

Meridian :- නිරීක්ෂකයාගේ හිස මුදුනේ (Zenith) සිට ඬිතිජයේ උතුර හා දකුණ යාකරන වෘත්තයි. මෙය පැය වෘත්තය(Hour circle) නමින්ද හන්වයි.

Vertical Circle :- මෙය නිරීක්ෂකයාගේ හිස මුදුන(Zenith) හා (Nadir) හරහා ගමන් කරන වෘත්තයයි. Vertical යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ ඬිතිජයට ලම්භකව පිහිටන නිසාය.

©පුලස්ති කනත්තගේ

 

Read More

විශ්වයේ ප්‍රදීපාගාර

1967 වසරේ අගෝස්තු 6 වන දින කේම්බ්‍රිජ් සරසවියේ කැවෙන්ඩිෂ් විද්‍යාගාරයට අයත් මුලාර්ඩ් ගුවන් විදුලි තාරකා විද්‍යා නිරීක්ෂණාගාරයේ වැඩ කරමින් සිටි ආචාර්‍ය උපාධි අපේක්ෂක ශිෂ්‍යාවක් හට අපූරු තරංග රටාවක් නිරීක්ෂණය කිරීමට අවස්ථාව ලැබුනි. එය පිටත අභ්‍යාවකාශයේ සිට ආ ගුවන් විදුලි  තරංගයකි. විශේෂත්වය වූයේ මෙම තරංග රටාව නියත ආවර්ත කාලයක් සහිත එකක් වීමත්, බලාපොරොත්තු වූ දිශාවට වඩා වෙනත් දිශාවකින් ලැබීමත් සහ එවැනි ආකාරයේ තරංගයක් මීට පෙර විද්‍යාඥයින් විසින් නිරීක්ෂණය කර නොතිබීමත්ය. තරංග සටහන් කිරීම සදහා භාවිතා වන කඩදාසියක සටහන්ව තිබූ මේ අපූරු තරංග රටාව ඉතා කුඩා එකක් වූ නමුත් එය තාරකා විද්‍යාවේ නව පිටුවක් පෙරලන්නට හේතු විය. කෙසේ නමුත් මෙය අහම්බෙන් මෙන් කඩදාසියක සටහන්ව තිබෙනු නිරීක්ෂණය කල තැනැත්තියනම් එසේ නොසිතන්නට ඇත.

කේම්බ්‍රිජ් සරසවියේ මහාචාර්ය ඇන්ටොනි හෙවිෂ් (Antony Hewish) ගේ මූලිකත්වයෙන් යුතුව 1967 වර්ෂයේදී ගුවන්විදුලි තාරකා විද්‍යාවට අයත් එක්තරා සන්සිද්ධියක් නිරීක්ෂණය කිරීමේ අරමුණින් විශේෂ පරීක්ෂණයක් දියත් කර තිබුනි. මූලික වශයෙන් මෙහිදී සිදු වූයේ අභ්‍යාවකාශයේ සිට එන රේඩියෝ තරංග ග්‍රහණය කර ගැනීම වූ අතර ඒ සදහා විශාල රේඩියෝ ඇන්ටනාවක් යොදාගත් අතර ලැබෙන තරංග සටහන් කිරීම සදහා විශේෂ කඩදාසි ‍රෝල් යනාදියද යොදාගැණුනි. මේ පරීක්ෂණයේදී මහාචාර්ය හෙවිෂ් යටතේ වැඩ කල ශිෂ්‍යයන් අතර අවුරුදු 24 වයසැති ජොසෙලින් බෙල් නම් ආචාර්‍ය උපාධි අපේක්ෂක ශිෂ්‍යයාවක්ද විය. පරීක්ෂණයේදී තරංග සටහන් කිරීම සදහා භාවිතා වන තීන්ත ආදිය නැවත පිරවීම වැනි නඩත්තු කිරීම් කටයුතු සැම දිනකම කල යුතුව තිබිණි. මේ සදහා ජොසෙලින් බෙල් සැමදාම ඇගේ බයිසිකලයෙන් නිරීක්ෂනාගාරය වෙත යාම පුරුද්දක් කරගෙන තිබිණි. මේ අපූරු තරංග රටාව ඇයට නිරීක්ෂණය කිරීමට හැකි වූයේ මෙවැනි එක් අවස්ථාවකදීය.

ඇන්ටොනි හෙවිෂ්

 

ජොසෙලින් බෙල්
ආගන්තුක තරංගය පිලිබදව නිවැරදි නිගමනයකට එලැබීමට නොහැකි වීමත් සමගම තරංග සටහන මහාචාර්යය හෙවිෂ් අතට පත් විය. ඔහුගේ අදහස වූයේ මේ සදහා වැඩිදුර අධයනය කිරීමක් අවශ්‍යය බවයි. ඒ අනුව මේ තරංගය කිසියම් කෘත්‍රිම වස්තුවක බලපෑමක්ද නැතහොත් අභ්‍යවකාශයේ සිට පැමිනෙන්නක්ද යන වග නිවැරදි කර ගැනීම සදහා වෙනම පරීක්ෂනයක්ද දියත් කරන ලදි.

මාස 3 ක පමණ නිහැඩියාවකින් පසු එම වසරේම නොවැම්බර් 28 වන දින නැවතත් අපූරු තරංග රටාව මතුවන්නට විය. මෙවර නම් තරංගය පැමිනෙන්නේ පිටත අභ්‍යාවකාශයේ සිට බව තහවුරු විය. විද්යුත් චුම්භක තරංගය නියත ආවර්ත කාලයක් සහිත එකක් වූ අතර සෑම ස්පන්ද දෙකක් අතර කාල පරාසය තත්පර 1.3373011512 පමන වන වඩාත් නිවැරදි අගයක් ගෙන තිබුනි. මෙවැනි ආකාරයේ නිරීක්ෂනයක් විද්‍යාඥයින් මීට පෙර අත් දැක නොතිබුනු බැවින් අපූරු තරංග රටාවට හේතුව කුමක් විය හැකිද යන්න පිලිබදව විශාල ගැටලුවක් මතු විය. එක් පිරිසක් තරංගය පිටසක්වලින් ලද පනිවිඩයක් ලෙස සැක කල අතර තවත් පිරිසක් මෙය අභයාවකාෂයේ යම් වස්තුවකින් නිකුත් කරන්නක් ලෙසද සිතූහ. කෙසේ වෙතත් තරංගයේ හැඩය අනුව මේ අත්භූත තරංග රටාවට පල්සාරයක් යන නම ලැබුණි.

1967 නොවෙම්බර් 28 වන දින ලැබුණු තරංග සටහන
1968 පෙබරවාරි මස 20 වැනිදා කේම්බ්‍රිජ් සරසවියේදි මහාචාර්ය ඇන්ටොනි හෙවිෂ් ප්‍රමුඛ පරීක්ෂණ කන්ඩායමේ නවතම සොයාගැනීම පිලිබද කරුනු දැක්වී‍‍මේ අරමුණින් විශේෂ දේශණයක් සංවිධානය කෙරුණි. පිටසක්වල ජීවීන් ගැන විශ්වාසයක් තබා සිටි අයට නම් හෙවිෂ්ගේ දේශනයෙන් පසු තමන් වැරදි බව වැටහෙන්නට විය. මහාචාර්ය හෙවිෂ්ගේ තර්කය වුයේ මෙය පිටසක්වලින් පැමිනෙන්නක් නම් මෙය මීට වඩා තරමක් වෙනස් විය යුතු බවයි. විස්තරාත්මකව දැක්වොත්, ජීවයක් පැවතිය හැක්කේ අප ‍සෞරග්‍රහ මන්ඩලය වැනි ආකෘතියක් තුලය. තාරකාවක් මත ජීවයක් තිබිය නොහැකිය. ජීවයක් පැවතීමට වඩාත් සුදුසු පරිසර තත්වයක් නිර්මාණය වී පවතින්නේ තාරකාවක් වටා පරිභ්‍රමනය වෙමින් පවතින ග්‍රහයෙකු මතයි. මෙවැනි ආකාරයේ වස්තුවක් එක් අවස්ථාවක අප වෙතටත් තවත් අවස්ථාවක අප සිටින දිශාවෙන් ඉවතටත් චලනය වේ. මේ හේතුව නිසා තරංගයේ සංඛ්‍යාතය ඒ අනුව වෙනස් විය යුතුය. නමුත් හෙවිෂ් නිරීක්ෂණය කල තරංග රටාව තුල එවැනි වෙනසක් නොතිබුනි.

දැන් තරංගය විස්තර කල හැක්කේ මෙය අභ්‍යාවකාශයේ යම් වස්තුවකින් නිකුත් කරන්නක් ලෙසිනි. මීට පෙර නිරීක්ෂණයට බදුන් නොවුනු මෙම වස්තුව කුමන ආකාරයේ එකක් විය හැකිද? එය කොතරම් විශාල විය හැකිද? විද්යුත් චුම්භක තරංගයක් නිපදවීමේ යාන්ත්‍රණය කුමක්ද?… තාරකා විද්‍යා ක්ෂේත්‍රය තුල විද්‍යාඥයින්ට විසදීමට නව අභියෝගයක් පැමිණ තිබේ. ඒ අනුව විවිධ පුද්ගලයින් විවිධ ආකෘති ඔස්සේ පල්සාර පැහැදිලි කිරීමට පෙලඹුනි.

පල්සාර පැහැදිලි කිරීමට පෙර අප පලමුව නියුට්‍රෝන තාරකා යනු මොනවාදයි සොයා බලමු.

නියුට්‍රෝන තාරකා

1932 දී ජේම්ස් චැඩ්වික්(James Chadwick) විසින් නියුට්‍රෝන නමැති උප පරමාණුක අංශු විශේෂය සොයාගැණුනි. නියුට්‍රෝන සොයාගැනීමෙන් වසරකට පමන පසු 1933 දී වෝල්ට බාඩ් (Walter Baade) සහ ෆ්‍රිට්ස් ස්විකි (Fritz Zwicky) යන අය විසින් නියුට්‍රෝන තාරකා නම් වස්තු විශේෂයක පැවැත්මක් හෙලිදරව් කෙරිනි. ඒ තාරකා මියයාමේ එක් ආකාරයක් වන සුපර්නෝවා පිපුරුමක ආකෘතිය නිර්මානය කිරීමට උත්සහ දැරීමේ අතුරු ප්‍රතිපලයක් ලෙසිනි. සැබවින්ම නියුට්‍රෝන තාරකා නිර්මාණය වන්නේද සුපර්නෝවා පිපුරුමක අතුරු ප්‍රතිඵලයක් ආකාරයටය.

වචනයේ පරිසමාර්ත අර්තයෙන්ම නියුට්‍රෝන තාරකා නිර්මාණය වී ඇත්තේ නියුට්‍රෝන වලිනි. උදාහරණයක් ලෙස අප අවට ඇති සියලු දේ නිර්මාණය වී ඇත්තේ පරමාණු නමැති තැනුම් ඒකකයෙන් වන බව අප දනිමු. නමුත් නියුට්‍රෝන තාරකා නිර්මාණය වී ඇත්තේ නියුට්‍රෝන නම් උප පරමාණුක අංශු වලිනි. මෙවැනි තාරකා තුල නියුට්‍රෝන ඉතා තදින් සිරවී තිබේ. කොතරම් තදින් සිරවී තිබේද කිවහොත් නියුට්‍රෝන දෙකක් අතර තිබිය හැකි අවම පරතරය වන තෙක්ම එකිනෙක ලංව පවතී. මෙලෙස අංශු එකිනෙක ඉතා තදින් බැදී පවතින විට ගොඩනැගෙන පීඩනය හැදින්වෙන්නේ Neutrone Degeneracy Pressure ලෙසිනි. නියුට්‍රෝන තාරකාවක් තම සමතුලිතතාව පවත්වා ගන්නේ කේන්ද්‍රය දෙසට යොමුවන අධික ගුරුත්ව බලය අංශු අතර ගොඩනැගෙන පීඩනයෙන්( Neutrone Degeneracy Pressure ) මැඩපවත්වා ගනිමිනි. නියුට්‍රෝන තාරකා සාමාන්‍යය තාරකාවකට (අප සූර්යයා වැනී) ඉතා කුඩා වේ. සන්සන්දනය කිරීමක් ලෙස දැක්වුවහොත් අප සූර්යයාගේ අරය 696000km වන නමුත් නියුට්‍රෝන තාරකාවක අරය 10- 15 km තරම් ඉතා කුඩා අගයකි.

නියුට්‍රෝන තාරකාවක ඝණත්වය ඉතා අධිකය. එය අපට පෘතුවියේදී අත්දකින පරිසරය තුලදී වටහාගත නොහැකි තරම් විශාල අගයකි. මේ නිසා කුඩා කොටසක වුවද ස්කන්ධය ඉතා විශාල අගයකි. උදාහරණයක් ලෙස අපට නියුට්‍රෝන තාරකාවකින් තේ හැන්දක පමන කොටසක් වෙන් කර ගැනීමට හැකි නම් ඒ කුඩා කොටස තුල පවා ටොන් ගණනක පමන ස්කන්ධයක් පවතී. තවද මෙවැනි තාරකාවක උෂ්ණත්වයද ඉතා විශාල අගයකි. නියුට්‍රෝන තාරකා තුල න්‍යෂ්ටික විලයන ප්‍රතික්‍රියා සිදු නොවූවත් පෙර තිබූ උෂ්ණත්වය කුඩා වර්ගපලයක් තුලට සාන්ද්‍රණය වීම හේතුවෙන් තාප ශක්තිය විකිරණය වීම අවම වීම නිසා පෙර තිබූ උෂ්ණත්වය බොහෝ කාලයක් පවත්වා ගනියි.

අධික චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක්ද පවතී. මුලදී තාරකාවට යම් චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් පැවතුනත් කුඩා අරයක් දක්වා සංකෝචනය වීමේ ක්‍රියාවලිය හේතුවෙන් චුම්බක බල රේඛා ක්‍රමයෙන් ලංවී අධික චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් නිර්මාණය කර ගනී. භ්‍රමණ වේගයද ඉතා අධිකය. මෙහිදී පලමුව තාරකාවට එක්තරා භ්‍රමණ වේගයක් පැවතුනත් සංකෝචනය වීමේදී අරය කුඩා වන අතර ගම්යතා සංස්ථිති මූලධර්මය හරහා භ්‍රමණ වේගය ක්‍රමයෙන් වැඩිකර ගනී.

ඉහත සදහන් කරන ලද්දේ නියුට්‍රෝන තාරකාවක මූලික ලක්ෂණයන්ය. නමුත් නියුට්‍රෝන තාරකා හා පල්සාර අතර ඇති සම්බන්ධය කුමක්ද?

පල්සාරයක ගෝල්ඩ් ආකෘතිය.

අපි නැවතත් අපේ කලින් මාතෘකාවට එමු. පල්සාරයක ආකෘතිය පැහැදිලි කිරීමට විවිධ පුද්ගලයින් අතින් විවිධ ආකාරයේ ආකෘති නිර්මාණය කෙරුණි. නමුත් ඉන් බොහොමයක් ප්‍රතික්ෂේප විනි. මේ අතර 1968 වසරේදීම තාරකා භෞතික විද්‍යාඥයෙක් වූ ටොමි ගෝල්ඩ් (Tommy Gold) එදිරිපත් කල ආකෘතිය එකල සිදුකර තිබූ නිරීක්ෂණයන්ට ඉතා මැනවින් ගැලපුණු බැවින් එය පල්සාර පැහැදිලි කිරීමේ ආකෘතිය ලෙස පිලිගැනුනි. අදටත් අප සතුව පල්සාර පිලිබද ඉතා සවිස්තරාත්මක ආකෘතියක් නොතිබුනත් පල්සාර විස්තර කිරීමේදී යොදා ගැනෙන්නේ ටොමි ගොල්ඩ් ආකෘතියයි.

 

ටොමි ගොල්ඩ්
ගෝල්ඩ් ආකෘතියෙන් කියවෙන්නේ පල්සාර යනු ඉතා සුවිශේෂී වූ වස්තු විශේෂයක් නොව නියුට්‍රෝන තාරකා බවයි. නමුත් නියුට්‍රෝන තාරකා විද්යුත් චුම්බක තරංග නිපදවන්නේ කෙසේද?
පල්සාරයක ආකෘතිය
පෘතුවියේ මෙන් නියුට්‍රෝන තාරකාවකටද භ්‍රමණ හා චුම්භක අක්ෂ ලෙස අක්ෂ දෙකක් පවතී. නමුත් පෘතුවියේදී මෙන් නොව නියුට්‍රෝන තාරකාවකදි මෙම අක්ෂ එකිනෙකට දුරින් පිහිටයි. තවද නියුට්‍රෝන තාරකාවක්, ඒ වටා නිදහස් ඉලෙක්ට්‍රෝන පොදියක් ලෙස තම ගුරුත්ව බලය මගින් රදවාගෙන සිටී. නියුට්‍රෝන තාරකාවකට අධික භ්‍රමණ වේගයක් ඇති බව අප පෙර සදහන් කලෙමු. නිදහස් ඉලෙට්‍රෝන සහිත වායුගෝලය තාරකාවේ අධික ගුරුත්ව බලය මගින් රදවා තබාගෙන ඇති බැවින් එයද තාරකාව භ්‍රමණය වන වේගයෙන්ම භ්‍රමණය වෙයි. භ්‍රමණය වෙමින් පවතින වස්තුවක භ්‍රමණ කේන්ද්‍රයට සමීපව අති අංශු වලට වඩා වැඩි වේගයකින් ඊට එපිටින් ඇති අංශු භ්‍රමණය වෙයි. මේ ආකාරයටම භ්‍රමණය වෙමින් පවතින නියුට්‍රෝන තාරකාවක කේන්ද්‍රයේ සිට යම් දුර පරාසයක් තුල ඇති අංශු වල වේගය ආලෝකයේ වේගය තරම්ම විශාල විය හැක. චුම්භක ක්ෂේත්‍රයක් යටතේ මෙවැනි වේගයක් ඇති නිදහස් ඉලෙට්‍රෝන විද්යුත් චුම්භක තරංග(විකිරණ) නිපදවයි. මෙසේ නිපදවන විකිරණ ඒකාකාර කදම්බයක් ලෙස චුම්බක අක්ෂය දෙපසින් විහිදේ. පල්සාරයක් විකිරණ නිකුත් කරන ආකාරය ප්‍රදීපාගරයකින් ආලෝකය විහිදුවන ආකාරයට සමාන කල හැක. මේ නිසා පල්සාර පැහැදිලි කිරීමේ ටොමි ගෝල්ඩ් ආකෘතිය පල්සාරයක ප්‍රදීපාගාර ආකෘතිය ලෙසද හැදින්වෙයි. පල්සාරයක් ලෙස අප හදුනාගන්නේ මෙසේ නිපදවෙන විද්යුත් චුම්බක තරංග පෘතුවිය හරහා ගමන් කරන විටය. නමුත් සෑම නියුට්‍රෝන තාරකාවක්ම පල්සාරයක් නොවේ. එසේ නොවන්නේ තරංග හසු නොවන දිශාවකින් පෘතුවිය පවතින අවස්ථාවලදීය.

කේම්බ්‍රිජ් පල්සාරය සොයාගැනීමත් සමගම ලොව පුරා ඇති ප්‍රබල රේඩියෝ දුරේක්ෂ කිහිපයක්ම තවත් මෙවැනිම ආකාරයේ වස්තු පිලිබද අධය්‍යනයට යොදවනු ලැබූ අතර එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස තවත් පල්සාර කිහිපයක්ම සොයාගැනුනි. අද වන විට පල්සාර 600 කටත් වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සොයාගෙන තිබේ. තවද දිත්ව නියුට්‍රෝන තාරකා පද්ධති, තාරකා හා නියුට්‍රෝන තාරකා පද්ධති, ග්‍රහයින්ගෙන් සැදුම්ලත් නියුට්‍රෝන තාරකා පද්ධති සහ ඉතා කුඩා ආවර්ත කාලයක් සහිත පල්සාර ආදී ලෙස විවිධ පල්සාර වර්ග සොයා ගැනීමටද විද්‍යාඥයින්සමත් වී ඇත. නවතම සොයාගනීම් සමග පල්සාර පිලිබද අධ්‍යයනය තවදුරටත් සිදුවෙමින් පවතී. තාරකා විද්‍යාවේ නව අංශයකට මන් පෙත් විවර කර දුන් මේ වටිනා සොයාගැනීම වෙනුවෙන් 1974 දී මහාචාර්ය ඇන්ටොනි හෙවිෂ් (Antony Hewish) නොබෙල් ත්‍යාගයෙන් පිදුම් ලැබීය.

Read More

අහස නිරීක්ෂණය සඳහා උදව් වන පරිඝනක මෘදුකාංග

තාරකාවිද්‍යාව ඉගෙනගන්න පොත් පත් කියවල විතරක් හරියන්නේ නෑනෙ. පොත්පත් වලට අමතරව දැනුම සහ අවබෝධය ලබාගන්න පුළුවන් ක්‍රම විශාල ප්‍රමාණයක් තියනව. මේ අතරින් පරිඝනක මෘදුකාංගවලට විශේෂ තැනක් හිමිවෙනවා. මේ ලිපියේ අරමුණ ඒ වගේ වැදගත් පරිඝනක මෘදුකාංග කීපයක් හඳුන්වල දෙන එක. මේ අතරින් වැඩි ප්‍රමාණයක් අහසේ තරු රටා බලාගන්න භාවිතා වෙන ඒව. මේ ලිපියේ එන සියළුම මෘදුකාංග නොමිලේ ලබාදෙන ඒවා.

 

ස්ටෙලාරියම් Stellarium
මේක නං නොදන්න කෙනෙක් නැතුව ඇත. skylk එකේ අපි මේක සිංහලටත් පරිවර්තනය කරල තියනව. ඉංග්‍රීසියෙන් කියවන්න ටිකක් අමාරු වචන තියන තැන් පහසුවෙන් සිංහලෙන් කියවගන්න දැං පුළුවං. අපිට ඕනි දවසක, වෙලාවක තරු තියන තැන් විතරක් නෙමේ ග්‍රහලෝක වල පිහිටීම්, චන්ද්‍රිකාවල පිහිටීම්, ග්‍රහක සහ වල්ගාතරු වල පිහිටීම බොහෝ දුරට නිවැරදිව බලාගන්න ස්ටෙලාරියම් භාවිතා කරන්න පුළුවන්. මේකෙ තියන තවත් වටින දෙයක් ග්‍රහණ සහ සංක්‍රාන්ති නිවැරදිව සිමියුලේට් කරන්න පුළුවන් කම. ඉදිරියෙදි වෙන්න තියන තාරකාවිද්‍යාත්මක සිදුවීම කල්තියා නිවැරදි වෙලාවන් වලින් දැනගන්න මේක ඉතාමත් වටිනවා.

 


ස්ටෙලාරියම් බාගත කරගන්න

සෙලෙස්ටියා Celestia
ස්ටෙලාරියම් වලින් පුළුවන් පෘථිවියේ සිට පෙනෙන අහස බලන්න විතරයි. ඒත් එතනින් එහාට ගිහින් අපේ සම්පූර්ණ ක්ෂිරපථයම නිරීක්ෂණය කරන්න ‍සෙලෙස්ටියා වලින් පුළුවන්. ග්‍රහලෝකයෙන් ග්‍රහලෝකයට, තරුවෙන් තරුවට, අභ්‍යවකාශ යානයෙන් යානයට අලෝකයේ වේගයට වඩා වේගයෙන් ගිහිං හොඳින් තේරුම්ගන්න මේක හොඳ මෘදුකාංගයක්. සෙලෙස්ටියා සඳහා ප්ලගින (Plugin) විශාල ප්‍රමාණයක් නොමිලේ බාගත කරගන්නත් පුළුවන්.



සෙලෙස්ටියා බාගත කරගන්න

සෙලෙස්ටියා ප්ලගින

SkyChart / Cartes du Ciel
මේක ගොඩක් දුරට ස්ටෙලාරියම් වගේ. නමුත් ඔබ රොබෝටික් දුරේක්ෂ භාවිතයෙන් නිරීක්ෂණය කරනවානම් හෝ දුරේක්ෂ මගින් ඡායාරූප ගන්නවානම් මේ මෘදුකාංගය ඉතා වැදගත් වේවි. මෙහි ඇති තවත් අමතර මෘදුකාංගයක් මගින් විචල්‍ය තරු වල ආලෝක වක්‍ර ගණනය කිරීමට සහ දැනගැනීමට පුළුවන්.

SkyChart / Cartes du Ciel බාගතකරගන්න

හෝම්ප්ලැනට් Home Planet
පෘථිවියට ඉහලින් ඇති චන්ද්‍රිකා දැන් තිබෙන්නේ කොතනද? මේ මෘදුකාංගයෙන් ඒ දේ ඉතා ලේසියෙන් බලාගන්න පුළුවන්. චන්ද්‍රිකා පමණක් නෙමේ හබල් සහ XMM දුරේක්ෂය වැනි ප්‍රසිධ දුරේක්ෂ දැන් ඇති තැනුත් නිවැරදිව බලාගන්න පුළුවන්. ඊට අමතරව සූර්යයාගේ සිට හෝ චන්ද්‍රයාගේ සිට පෘථිවිය පෙනෙන ආකාරයත් සිමියුලේට් කරන්න පුළුවන්.

හෝම්ප්ලැනට්  බාගත කරගන්න

c2a
ස්ටෙලාරියම් වලට බොහෝ දුරට සමානයි. දුරේක්ෂයක් හැසිරවී‍මේ හැකියාවට අමතරව ඡායාරූප ගැනීමේ සහ ඡායාරූප සැකසීමේ හැකියාවනුත් සතුයි.

c2a බාගතකරගන්න

Google Earth/Sky/Moon/Mars
ගූගල් සමාගමෙන් ‍ලබාදෙන ගූගල් අර්ත්,ස්කයි,මූන් සහ මාර්ස් පාවිච්චි කරල ඒ ඒ ග්‍රහවස්තූන්ගේ විස්තරාත්මය සිතියම් බලාගන්නට පුළුවන්. ඊට අමතරව ගූගල් ස්කයි මගින් අහසේ තරු සිතියම් බලන්න පුළුවන්. අභ්‍යවකාශ යානා සහ රෝවරයන් ඒ ඒ ග්‍රහවස්තුවල දැන් සිටින ස්ථානයන් සහ කාලයත් සමඟ ඒවායේ ගමන් රටා අධ්‍යයනය කරන්න මේ මෘදුකාංගය උපකාරීකරගන්න පුළුවන්.

ගූගල් අර්ත් බාගත කරගන්න

PP3
මේ මෘදුකාංගය ඩොස් කමාන්ඩ්ලයින් වර්ගයේ එකක්. ලබාදෙන විධානය අනුව අවශ්‍ය රෙසලූෂන් ප්‍රමාණයේ තරු සිතියම් ජනනය කරන්නට භාවිතා කරන්න පුළුවන්. skylk තරු සිතියම නිර්මාණයට මම භාවිතාකලේත් මේ මෘදුකාංගයම යි.

PP3 බාගත කරගන්න

Read More

ක්‍රියාකාරකම – සූර්ය ලප චක්‍ර සෙවීම

සූර්යයාගේ මතුපිට ලප ඇතිවන අතර ඒවායේ ප්‍රමාණය කලින් කලට වෙනස් වේ. ඒ අනුව සෑම වසර 11කට වරක්ම සූර්ය ලප ප්‍රමාණයේ වර්ධනයක් දක්නට හැක. මෙම ක්‍රියාකාරකමෙහි අරමුණ වන්නේ වසර ගණනාවක් පුරා ලබා ගන්නා ලද එවන් සූර්ය ලප ගණනය කිරීම් ඇසුරින් ප්‍රස්ථාරයක් නිර්මාණය කොට එම ප්‍රස්ථාරය ඇසුරින් සූර්ය ලප චක්‍රයක් කොපමණ කලක් පවතිනවාද යන්න සෙවීම යි.

ක්‍රියාකාරකම සඳහා අවශ්‍ය වන වසර 308ක සූර්ය ලප ගණනය කිරීම්වල දත්ත මේ හා සම්බන්ධ කර ඇති ගොනුවෙහි සඳහන් වන අතර එහි පිටපත් කණ්ඩායම් වලට ලබාදිය හැකි ය. එක් කණ්ඩායමකට එක් ප්‍රස්ථාර පිටුවක වසර 308ක දත්ත ලකුණු කිරීමට අපහසු බැවින් කණ්ඩායම් අතර අගයන් ඛෙදා දිය හැකිය. ඒසේත් නැතිනම් 1850සිට වර්තමානය දක්වා පමණක් වන අගයන් මේ සඳහා යෙදාගත හැකි ය.

ප්‍රස්ථාරයෙහි X සඳහා වර්ෂයද Y අක්ෂය සඳහා සූර්ය ලප සංඛ්‍යාවද යොදා ගනිමින් ප්‍රස්ථාරය නිර්මාණය කරගන්න. සූර්ය ලප වල එකතුව වසර අනුව ලකුණු කිරීම ඉතා ප්‍රවේශමෙන් කළ යුතු අතර එය හැකි පමණ නිරවද්‍ය විය යුතු ය. ප්‍රස්ථාරය නිර්මාණයේදී පැන්සල් භාවිතා කිරීමෙන් විය හැකි වැරදීමකදී නැවත ඉක්මනින්ම එය නිවැරදි කළ හැකි ය.

ප්‍රස්ථාර නිර්මාණය කිරීමෙන් අනතුරුව සූර්ය ලප ගණනය කිරීම් අඩුවන කාල (සූර්ය අවමයන්) අතර පරාසය ගණනය කළ යුතුය. එම සියලුම අගයන් වල සාමාන්‍ය අගය 11කට එනම් සූර්ය ලප චක්‍රයකට ආසන්න අගයක් උසුලයි. මෙම ප්‍රස්ථාරයේ සියලු අගයන් භාවිතා කලේ නම් සාමාන්‍ය අගය 10.84ක් වනු ඇත.

 

මෙම ක්‍රියාකාරකම සඳහා අවශ්‍ය සියලු දත්ත මෙම ස්ථානයෙන් නොමිලේ බාගත කරගන්න. ඒ සඳහා skylk සාමාජිකයෙකු විය යුතු බව සලකන්න.

./index.php?option=com_jdownloads&Itemid=22&task=view.download&cid=20

රයිස් විශ්වවිද්‍යාලය විසින් සම්පාදිත ක්‍රියාකාරකමක් ඇසුරින් සකස් කරන ලදී.

Read More

හිරු තැටියක් සාදමු

මෙම ලිපිය Andre E. Bouchard විසින් රචිත ලිපියක අනුවාදනයකි. මෙහි ඇති ඡායාරූප ද එම ලිපියෙන් උපුටාගන්නා ලද ඒවා ය.
මෙම ලිපියේ pdf ගොනුවක් මෙම ස්ථානයෙන් බාගත කල හැක.

හිරුගේ සෙවනැල්ලෙන් වේලාව මැණීමට පොළොව මත රිටක් සවි කිරීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. දින කිහිපයක් යන විට සෙවනැල්ල පිහිටන ස්ථානය වේලාව එක සමාන වුවද වෙනස් වේ.මෙම ගැටළුවට පිළිතුර වනුයේ ඛගෝල අක්ෂයට සමාන්තර ලෙස තබන ලද ත්‍රිකෝණාකාර හැඩයකින් වේලාව මැණීම ය.

අප සාදන හිරු තැටියෙන් වේලාව කියවෙන්නෙ සූර්ය පැය වලිනි. එය අප සාමාන්‍යයෙන් භාවිතා කරන ඔරලෝසුවල දක්වන වේලාවට වඩා වෙනස් ය. හිරු පැය භාවිතා කිරීමට හේතුව වන්නේ වසරක් තුල සූර්යයා එකම වේලාවේදී අහසේ පෙනෙන ස්ථානය කලින් කලට වෙනස් වන නිසා සහ හිරු නැග ඒම සහ බැස යාමද වෙනස් විය හැකි නිසා ය. මෙම හේතුව නිසා විනාඩි 16ක් දක්වා කාලයක් වේලාව වෙනස් විය හැකි ය.

සූර්ය තැ‍ටිය නිර්මාණය කිරීම

1. සූර්ය තැටිය නිර්මාණය කිරීම සඳහා ඔබ කැමති මාධ්‍යයක් භාවිතා කල හැක. සූර්ය තැටිය එළිමහන් ස්ථානයක තැන්පත් කරන්නේ නම් ඒ සඳහා සුදුසු දිගුකල්පවතින මාධ්‍යයක් භාවිතා කරන්න.

2. රූප සටහනේ දැක්වෙන අන්දමට ත්‍රිකෝණාකාර කොටසක් කපාගන්න. එහි සූර්ය තැටිය හා සම්බන්ධ වන කොනෙහි කෝණය පෘථිවිය තුල ඔබ සිටිනා ස්ථානයේ අක්ෂාංශයට සමාන විය යුතු ය. ශ්‍රී ලංකාව සඳහා නම් මෙම අගය අංශක 7කි.

3. ඝනැති කාඩ්බෝඩ් කැබැල්ලක් මත අර්ධ වෘත්තයක් ඇඳ එය කෝණමානයක් භාවිතයෙන් අංශක 15 කොටස් වලට බෙදා ගන්න.

4. ත්‍රිකෝණාකාර කොටස සූර්ය තැටියේ පහළ කොටස සමඟ සම්බන්ධ කරගන්න.

5. ත්‍රිකෝණාකාර කොටසටම කුඩා නලයක් සවි කරගන්න.

6. අර්ධවෘත්තාකාර කාඩ්බෝඩ් කැබැල්ල සවිකරගන්න. නලයෙහි අගට නූලක් සවි කර එය අර්ධවෘත්තයේ ඇති අංශක 15 රේඛා සමග තබාගන්න. අංශක 15 රේඛා ඡේදනය යා වන ස්ථාන ලක්ෂ්‍ය වලින් ලකුණු කරගන්න. ඇතැම් රේඛා ලකුණුකරගැනීමට තාවකාලික රේඛා අවශ්‍යවනු ඇත. වෘත්තාකාර කොටස ඉවත් කර කෝදුවක් භාවිතයෙන් ත්‍රිකෝණාකාර කොටසේ බෑවුම අග සහ පෙර ලකුණු කරන ලද අංශක 15 ලක්ෂ්‍ය යාකරගන්න.

7. හිරු තැටිය සදා අවසන් ය. මාලිමාවක් භාවිතයෙන් හිරුතැටිය දිශාගන්වන්න. නලය සහිත පැත්ත උතුරු දිශාවට තැබිය යුතු ය. වෙලාව කියවීම සඳහා පහත රූපසටහන භාවිතා කරන්න.

 

Read More

දුරේක්ෂය සඳහා ආධාරකයක් සාදමු

මෙම ලිපියේ pdf ගොනුවක් මෙම ස්ථානයෙන් ලබාගත හැක.

මෙම ලිපිය මගින් කරනුයේ දුරේක්ෂයක් සාදමු යන ලිපියේදී සාදන ලද දුරේක්ෂයෙන් උපරිම ප්‍රයෝජන ගැනීම පිණිස ආධාරකයක් නිර්මාණය කිරීමයි. ආධාරකය භාවිතයෙන් ඔබේ දුරේක්ෂය පහසුවෙන් රඳවාගත හැකිවන නිසා වැඩි වේලාවක් නිරීක්ෂණ කටයුතුවල නියැලිය හැකිය.

මේ සඳහා විවිධ ප්‍රමාණවල ලී පටි, පාපැදිවල රෝදවල යොදාගන්නා හබ් එකක්, සහ විවිධ ප්‍රමාණ වල බෝල්ට් ඇණ භාවිතා කෙරේ. දුරේක්ෂයේ කොටස් දෙකකි. ඉහල කොටස තොටිල්ල (cradle) ලෙස හැඳින්වේ. පහල කොටස රඳවනය (legs) ලෙස හඳුන්වමු.

ඉහළ කොටස නිර්මාණය කිරීම (cradle)

දුරේක්ෂ ආධාරකයේ වැදගත්ම කොටස වන්නේ මෙහි දක්වා ඇති ෂඩාස්‍රාකාර තැටි යුගලයි. අපි මේ සඳහා ෂඩාස්‍රාකාර තැටිම භාවිතා කර ඇත්තේ ඒවා ලී මගින් කපා ගැනීමට ඇති පහසුව නිසා ය. ඔබ සතුව නිවැරදි උපකරණ ඇත්නම් වෘත්තාකර තැටි කපාගත හැකි අතර ඒ මගින් වැඩි අලංකාරයක් ලැබෙන ඇත. තැටි යු‍ගලේම මධ්‍යයේ බයිසිකල් හබ් එක සවිකිරීම පිණිස එහි ඇක්සලයේ ප්‍රමාණයට සමාන සිදුරු විද ගත යුතුය.

ඉහලින්ම ඇති සිරස් ලී පටි වල උස දුරේක්ෂයේ දිගින් බාගයක දිගට සමාන විය යුතුය. අප පසුව දුරේක්ෂය සවිකරනු ලබන්නේ මෙම ලී පටි වලට ය. ඒවා අග බෝල්ට් ඇණ භාවිතයෙන් දුරේක්ෂය රැඳවීම පිණිස වන සිදුර බැගින් විදගත යුතුය. සිදුරු විදගත් ලී පටි යුගල ඉහල තැටියේ පහත ආකාරයට සවිකරගන්න. ලී පටි අතර දුර දුරේක්ෂයේ ප්‍රධාන නලයේ විශ්කම්භයට සමාන වියුතුය.

පහළ කොටස නිර්මාණය කිරීම (legs)

පහළ කොටසෙහි පාද තුන මුලින්ම නිර්මාණය කරගැනීම වඩාත් පහසුය. පාද සඳහා භාවිතා වන ලී පටි හයෙහි දිග මීටරයක් පමණ විය යුතුය. ඒ සෑම ලී පටියකම අග්‍රවල බෝල්ට් ඇණ දැමීම පිණිස වන සිදුරු තිබිය යුතුය.

පහත දැක්වෙන ආකාරයට දිගින් සෙ.මී. 10ක් පමණ වන ලී කුට්ටි 3ක් පහළ තැටියෙහි සවිකරගන්න. ඒවා අග බෝල්ට් ඇණ දැමීමට සුදුසු සිදුර බැගින් විද ගන්න.


පහල තැටියට හබ් එකෙහි පිටත කොටස සවිකරගන්න. ස්පෝක් කම්බි යෙදීමට භාවිතා කරන සිදුරු මගින් එය ලීය සමඟ තදින් සවිකරගන්න.

ඉහත සකසා ගත් ලී පටි හයම බෝල්ට් ඇණ මගින් ලී කුට්ටි තුනට සවිකරගන්න. මෙහිදී ඇණ සමඟ වොෂර් යොදාගන්නේ නම් වඩාත් යහපත් ය. එවිට ඇණ වල තෙරපීම නිසා ලී වලට හානි වීම අඩුවේ. පාද සඳහා යොදන දිගු බෝල්ට් ඇණ ඕනෑවට වඩා තද කිරීමෙන් වළකින්න. ඒවා සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට තදවීම හොඳටම ප්‍රමාණවත්ය. පාද වල පහල ඇති සිදුරු වලටද බෝල්ට් ඇණය බැගින් යොදාගන්න.

ඉතිරි කොටස් සවි කිරීම

දුරේක්ෂ ආධාරකයේ පහළ කොටස සාදා අවසන් බැවින් ඉහල කොටසද එය එක් කර නට් එකකින් තද කරගන්න. මී ළඟට දුරේක්ෂය සවිකළ යුතුය. මෙ සඳහා දරේක්ෂයෙ ප්‍රධාන නලයේ මධ්‍යයෙන් සිදුරු කරගන්න. මෙහිදී හැකිනම් දුරේක්ෂයේ සියලුම කොටස් ඉවත් කල හැකි නම් වඩාත් යහපත්ය. එමගින් ඇතිවිය හැකි අනතුරු අවම කරගත හැකිය. ටියුබය ආධාරකයට සවිකරගත් පසුව නැවත කාච සහ අනෙකුත් දෑ දුරේක්ෂයට සවිකරගන්න. ඔබේ දුරේක්ෂ ආධාරකය සාදා අවසන් ය.

Read More

දුරේක්ෂයක් හදමු

මෙම ලිපියේ pdf ගොනුවක් මෙම ස්ථානයෙන් බාගත කලහැකිය.

** අනතුරු හැඟවීමයි – දුරේක්ෂයක් හෝ කිසිම ආකාරයකින් කාච භාවිතයෙන් හෝ කිසිවිටකත් සූර්යයා හෝ ඒ ආසන්නය හෝ දෙස බැලීමෙන් වළකින්න. ඔබ සදාකාලික ලෙස අන්ධ භාවයට පත්විය හැකිය. **

තාරකාවිද්‍යාවට අවතීර්ණ වන නවක ඔබට කළ හැකි මූලිකතම ප්‍රායෝගික ක්‍රියාකාරකමක් වනුයේ දුරේක්ෂයක් තැනීම ය. මෙලෙස ඉතා විශාල වර්තක සේම පරාවර්තක දුරේක්ෂ පවා නිවසේදීම තැනිය හැකි නමුත් නිවසේදී සාදන දු‍රේක්ෂ, ප්‍රමාණයෙන් විශාල වන තරමට ඒවායේ නිවැරදිතාව අඩු වීමට ඉඩ ඇත.

මෙම ලිපියෙන් අප බලාපොරොත්තු වන්නේ නවකයෙකුට ඉතා පහසුවෙන් සහ අඩු මුදලින් වර්තක වර්ගයේ දුරේක්ෂයක් සාදා ගත හැකි ආකාරයයි. මේ සඳහා කාච, PVC නල, කඩදාසි නල, රෙජිෆෝම් යන මාධ්‍ය භාවිතා කෙරේ. තවද යොදාගන්නා මිනුම් ඔබ දුරේක්ෂය සඳහා පාවිච්චි කරනු ලබන කාච මත තීරණය වේ.

කාච තෝරාගැනීම

මේ සඳහා යොදාගන්නා කාච උත්තල වර්ගයේ ඒවා විය යුතු ය. උදාහරණයක් ලෙස අප මෙහිදී ගෙන ඇති දුරේක්ෂයේදී අවනෙතෙහි විශ්කම්භය සෙ.මී. 5ක් පමණ වන නාභිය දුර සෙ.මී. 50ක් වන කාචයක් භාවිතා වේ. අප නිර්මාණය කරන දුරේක්ෂයේ දිග තීරණය වන්නේ දුරේක්ෂය සඳහා භාවිතා වන අවනෙතෙහි නාභිය දුරයි. ඒ අනුව දුරේක්ෂයේ දිග විය යුත්තේ සෙ.මී. 50+කි.

උපනෙත සඳහා සෙ.මී. 2ක විශ්කම්භයකින් යුතු සහ සෙ.මී. 4ක පමණ නාභිය දුරක් සහිත කාචයක් භාවිතා වේ. මේ සඳහා ඔරලෝසු කාර්මිකයන් භාවිතා කරන ඇසේ පලඳින කාචයක් භාවිතා කර ඇත.

 

කාච රැඳවීම

මුලින් ම කාච රැඳවීමට භාවිතා කරන කොටස් තනා ගනිමු. රෙජිෆෝම් මගින් පහත සඳහන් ආකාරයේ හැඩතල කපාගන්න. ඔබ භාවිතා කරන කාච වල සහ දුරේක්ෂයේ ප්‍රධාන ටියුබය ලෙස භාවිතා වන PVC නලයේ විශ්කම්භය අනුව භාවිතා වන මිමි වෙනස් විය යුතු බව සලකන්න.

මෙම කොටස් PVC නලය සමඟ තදින් සම්බන්ධ විය යුතුය. කෙසේ වෙතත් උවමනාවට වඩා තදිනු තෙරපුනහොත්, කාචය ඇද වී තැන්පත් වීමෙන් අපැහැදිලි දර්ශන ඇති විය හැකිය. කපාගත් රෙජිෆෝම් කොටස් අතරට කාචය රඳවා කම්බි මගින් සිරකරගන්න. මේ සඳහා ඕනෑම වර්ගයක කම්බි විශේෂයක් යොදාගත හැක.

ටියුබය සහ අනෙක් රැඳවුම් කොටස් සකස් කිරීම

දුරේක්ෂයේ ප්‍රධාන ටියුබය ලෙස අඟල් 3.5ක පමණ විශ්කම්භය සහිත PVC නලයක් භාවිතා කෙරේ. අප සාදන දුරේක්ෂයේ දිග තීරණය වන්නේ අවනෙතෙහි විශ්කම්භය අනුව බව ඉහත ප්‍රකාශ කලෙමි. එම නිසා PVC නලය කපාගැනීමේදී නාභිය දුරට තවත් සෙ.මී. 5-6ක් පමණ වැඩියෙන් කපා ගන්න. එම අමතර දුර පිළිබඳව ඉදිරියේදී පැහැදිලිකෙරේ. මෙහිදී භාවිතා කර ඇති කුඩා නලයේ දිග සෙ.මී. 20ක් පමණ වේ.

රෙජිෆෝම් භාවිතා කරමින් රූපයේ දැක්වෙන ආකාරයේ හැඩතල දෙකක් කපාගන්න. මෙම කොටස් වල ඝනකම වැඩිවන තරමටම, දුරේක්ෂයේ උපනෙත සවිකරන නලය එහාමෙහා කිරීමේදී හැකිතරම් සෙලවීම් අඩුකරගත හැකිය.

මී ළඟට සිදුවිය යුත්තේ, මෙම කොටස් දෙකින් එකක ඇතුලු වටප්‍රමා‍ණය, කුඩා නලයේ ප්‍රමාණයට වඩා මඳක් අඩුවීම සහ අනෙකේ පිටත වටප්‍රමාණය විශාල නලයට වඩා මඳක් අඩුවීමය. මින් බලාපොරොත්තු වන්නෙ රෙජිෆෝම් වළල්ල අදාල නලය සමඟ පමණක් තදින් සම්බන්ධ වී සිටිමින් අනෙක් නලය සමඟ පිහිල්ව පැවතීමයි. කුඩා නලය පහසුවෙන් එහා මෙහා කිරීමට මෙය බලපායි.

රෙජිෆෝම් වළලු වල ප්‍රමාණය අඩු කිරීමට, කුඩා ගැටිති සහිත වැලි කඩදාසියක් භාවිතා කල හැකිය. මෙම කාර්ය කිරීමේදී වරින් වර වළලු, අදාල නල සමඟ නිවැරදිව සවිවනවාදැයි පරීක්ෂා කරගන්න. වළලු සහ නල අතර තෙරපුම ඕනෑවට වඩා වැඩි වුනහොත් හෝ උවමනාවට වඩා ලිහිල් වුවහොත් නිරීක්ෂන කටයුතු කිරීමේදී, නාභිගතකිරීමේ අපහසුතා ඇතිවිය හැක.

කොටස් එකලස් කිරීම

මුලින්ම අවනෙත සහිත රෙජිෆෝම් කොටස දුරේක්ෂයේ එක් කොනකින් ඇතුලු කරන්න. එය සෙ.මී. 5-6ක් පමණ ඇතුලට වන්නට සවිකරගන්න. මෙසේ කරන්නේ අවනෙත වෙත ලැබිය හැකි අනවශ්‍ය ආලෝක කිරණ වැලැක්වීමටයි.

දුරේක්ෂයේ එකඳු කොටසක් හෝ සවි කිරීමේදී මැලියම් භාවිතයෙන් වැළකිය හැකිනම් වඩාත් යහපත් ය. ඊට හේතුව වන්නේ ඔබ භාවිත කරන මැලියම් යම්හෙයකින් කාච මත වැටුහොත් එමඟින් ඒවාට හානි විය හැකි නිසා. අනෙක නම් පසුකලෙක ඔබට රෙජිෆෝම් කොටස් වලට කිසිඳු හානියකින් තොරව නැවත දුරේක්ෂයේ කොටස් ගලවාගත හැකි වන නිසාය.

අනෙක් රෙජිෆෝම් වළලු දෙකින් කුඩා නලයේ ප්‍රමාණයට ගැලපෙන වළල්ල කුඩා නලයට සවිකරගන්න. සමහරවිට මෙහිදී ඔබට මැලියම් භාවිතා කිරීමට සිදුවනවා විය හැකිය. ඔබ මැලියම් භාවිතා කලේ නම් නලය දුරේක්ෂයට සවිකිරීමට ප්‍රථම හොඳින් වේලෙන්නට හරින්න.

දැන් එම කොටස සහ ඉතිරි රිජිෆෝම් වළල්ල විශාල නලයට සවිකරගන්න. අවසාන වශයෙන් උපනෙත සඳහා භාවිතා කරන කාචය එහි ඇළුමිනියම් කොටසද සමඟ කඩාදාසි නලයට සම්බන්ධ කරගන්න. මෙහිදී අප කඩදාසි නලයක් හිතාමතාම භාවිතා කරඇත්තේ PVC නලයකට වඩා පහසුවෙන්, උපනෙත කඩදාසි නලයට සවිකල හැකි නිසාය.

{youtubejw}KlK4BMV3OfI{/youtubejw}

ඔබේ දුරේක්ෂය සාදා අවසන් ය. රාත්‍රී කාලයේදී එළිමහන් ස්ථානයකට ගොස් දුරේක්ෂය යොමුකර මෙතුවක්කල් ඔබ නොදුටු දේ දැකගන්න. අප මෙහි දක්වා ඇති විශාලන බලයක් සහිත දුරේක්ෂයකින් චන්ද්‍රයා නිරීක්ෂණය පමණක් නොව ඡායාරූපකරණය පවා කල හැකිය.

ඔබට කල හැකි වෙනත් දෑ

  • දුරේක්ෂය රැඳවීමට ත්‍රිපාදයක් සාදාගන්න
  • රිජිෆෝම් කොටස් සහ නලවල ඇතුලත කලු පැහැති මැට් වර්ගයේ තීන්ත ආලේප කරගන්න. මේ මගින් අනවශ්‍ය පරාවර්තනය වීම් වලක්වාගත හැක.
  • වෙනස් නාභියදුර සහිත කාච උපනෙත සඳහා භාවිතා කර බලන්න. උපනෙතෙහි නාභියදුර වෙනස් වන විට විශාලන බලය වෙනස් වේ. එකිනෙකට වෙනස් විශාලනබල සහිත උපනෙත් කට්ටලයක් සකසාගන්න.

** අනතුරු හැඟවීමයි – දුරේක්ෂයක් හෝ කිසිම ආකාරයකින් කාච භාවිතයෙන් හෝ කිසිවිටකත් සූර්යයා හෝ ඒ ආසන්නය හෝ දෙස බැලීමෙන් වළකින්න. ඔබ සදාකාලික ලෙස අන්ධ භාවයට පත්විය හැකිය. **

Read More

අහස හදුනාගනිමු

සෑම රාත්‍රියකම හිරු බැස ගිය පසු අහස පුරා මතුවන්න‍ට පටන් ගන්නා තරු කැට මනරම් දර්ශණයකි. මේ තරු සියල්ල අප ජීවත්වන ක්ෂිරපථය නම් මන්දාකිණියේ කොහේ හෝ ඇති ඒවාය. තාරකා විද්‍යාවට අවතීර්ණ වන අයකුට ආරම්භයක් ලෙස කල හැකි මුල්ම දේ නම් මෙම තරු පියවි ඇසින් නිරීක්ෂණය කිරීමය.අද රාත්‍රී අහස පැහැදිලි නම් ඔබට තාරකා රාශි කීපයක් හදුනාගත හැකිවනු ඇත.


ඔරායන් තාරකා රාහිය

රාත්‍රී අහස දෙස බලන ඔබට ඔරායන් රාශිය හදුනාගත හැකිද? ඔරායන්ගේ බදපටියට අදාල තරු ත්‍රිත්වය ඔබට ඉක්මනින්ම හදුනාගත හැකිය. ඔබට ඔරායන් සොයාගත නොහැකි නම් කණගාටු නොවන්න. සමහර විටක ඔබ අහස නිරීක්ෂණය කරනු ලබන වේලාව අනුව ඔරායන් දැකගත නොහැකි වීමට ඉඩ ඇත. කෙසේ වෙතත් තාරකා රාශි යනු අහසේ ප්‍රදේශ ඉක්මනින් හදුනාගත හැකි වන ලෙස පසු කලකදී බෙදා වෙන්කරගන්නා ලද කොටස් ය. මෙවැනි කොටස් හෙවත් තාරකා රාශි 88ක් ඇත. මෙම තාරකා රාශි හදුනා ගැනීමට තාරකා සිතියමක් භාවිතා කල හැක.

විවිධ තරු විවිධ දීප්තතාවයන්ගෙන් යුක්ත බව තරු නිරීක්ෂණය කරන ඔබට අවබෝධ විය හැකිය. තාරකා විද්‍යාඥයින් තරු ඒවායේ දීප්තිය අනුව වර්ග කරයි. ඒ අනුව දීප්තිමත්ම තරු දීප්තවිශාලත්ව 1 වන අතර අඩුම දීප්තියෙන් යුත් තරු දීප්තවිශාලත්ව 6 වේ. අනෙක් තරු මේ අතරමැදි අගයන් ගනියි. මෑතකදී නම් මෙම තරු වල දීප්තතාවයන්ගේ කුඩා වෙනස්කම් සදහා දශමස්ථාන භාවිතා කරන අතර සමහර විටක සෘන අගයන්ද භාවිතා කරයි. මෙහිදී මතක තබා ගත යුතු දෙයනම් දීප්තවිශාලත්ව වැඩි තරු යනු දීප්තිය අඩු එනම් දැකීමට අපහසු තරුයි.

වෘෂභ රාශියේ පිහිටා ඇති හත්දින්නත්තරු හෙවත් pleiades

බොහෝ තරු, ඒවා තාරකා රාශියේ පිහිටන ස්ථානය අනුව නම් කර ඇත. උදාහරණයක් ලෙස ඔරායන්ගේ වම් දණහිසෙහි ඇති තරුව රිජෙල් (Rigel) නම් වේ. මෙහි අර්ථය අරාබි බසින් “යෝධයාගේ වම් පාදය” යන්නයි. ඔබ මිට මෙලවූ අත හැකිතාක් දිගුකොට අහස දෙසට යොමුකල විට අතෙහි ඇගිලි පහෙහි පලල තරම් දුරක් (අංශක 10ක්) පැයක් තුල දී තරු බටහිර දෙසට චලනය වෙයි. ඔබ උතුරු හෝ දකුණු ක්ෂිතිජයේ ඇති තරු රටා නිරීක්ෂණය කලහොත් ඒවා ධ්‍රැව වටා භ්‍රමනය වන බව පෙනේවි. මීට අමතරව දින ගතවන විට සියලුම තරු රාශි බටහිර දෙසට ක්‍රමයෙන් චලනය වේ. මෙම සියලුම චක්‍ර සදහා හේතු වන්නේ පෘථිවිය තමා වටා භ්‍රමණය වෙමින් සූර්යයා වටා පරිභ්‍රමණය වීමයි.

තරු මෙන් ග්‍රහලෝක එකම පිලිවෙලටම දැකගත නොහැකිය. නමුත් සියලුම ග්‍රහලෝක අහසේ එක්තරා ගමන් පථයක් ඔස්සේ යනු දැකිය හැකිය. මෙය ක්‍රාන්තිවලය (ecliptic) නම් වේ.මෙය සැබැවින්ම ග්‍රහලෝක ගමන් කරන මග නොව පෘථිවියේ භ්‍රමන චලිතය තරු මත ප්‍රක්ෂේපණය කිරීමකි. තරු සිතියමක් ගත් කල ඔබට ක්‍රාන්තිවලය ඉතාමත්ම පහසුවෙන් සොයාගත හැකිය.

 

 

 

 

 

 

 

 


චන්ද්‍රයා සිකුරු සහ අගහරු (පහල)

බුධ (Mercury) සහ සිකුරු (Venus) යන ග්‍රහලෝක වල සිට සූර්යයාට ඇති දුර පෘථිවියේ සිට සූර්යයාට ඇති දුරට වඩා අඩුවන බැවින් නිතරම බුධ සහ සිකුරු සූර්යයා සමගම උදා වී සූර්යයා සමගම බැස යයි. විශේෂයෙන්ම බුධ ග්‍රහයා දැක ගැනීමට ඉතාමත්ම අපහසු ය.

චන්ද්‍රග්‍රහණයකදී චන්ද්‍රයා තඔ පැහැයෙන් දිස්වන අයුරු

පිටත ග්‍රහලෝක සෙමෙන් චලනය වන නිසා (ඒවාට ඇති දුර සූර්යයාගේ සිට පෘථිවියට ඇති දුරට වඩා වැඩි නිසා) ක්‍රාන්තිවලය හරහා ඒවා දීර්ඝ කාලයක් නිරීක්ෂණය කල හැකිය. විශේෂයෙන් අගහරු (Mars), බ්‍රහස්පති (Jupiter) සහ සෙනසුරු (Saturn) මෙලෙස පියවි ඇසින් දැකගත හැකි වස්තූන්ය. මීට ඔබ්බෙන් ඇති යුරේනස් (Uranus) සහ නෙප්ටූන් (Neptune) දැකගැනීමට නම් දුරේක්ෂයක අධාරය අත්‍යවශ්‍ය වේ. පියවි ඇසින් දැකගත හැකි අනෙක් ග්‍රහ වස්තුව නම් චන්ද්‍රයා යි. දින 28ක් ඇතුලත චන්ද්‍රයාගේ කලාව වෙනස් වේ.

රාත්‍රී අහස නිරීක්ෂණය ඉතාමත්ම පහසු කටයුත්තකි. ඔබට අවශ්‍ය මුලික දැනුම සහ ඕනෑකම පමණි. අහස නිරීක්ෂණයට දුරේක්ෂයක් අත්‍යවශ්‍ය වන්නේ නැත. දුරේක්ෂයක් භාවිතයෙන් තොරව කල හැකි නිරීක්ෂණ බොහොමයකි.

Read More